De E3 moest Noord- met Zuid-Europa verbinden, het bleef bij een Europese droom. Deel 7: Nederland.
‘Belastingdienst douane’ staat op de loods, de Duits-Nederlandse grens is gereduceerd tot een fiscale aangelegenheid. Op het parkeerterrein staan dertig vrachtwagens, een Litouwse chauffeur wacht met zijn zoon en compagnon al uren op een telefoontje van de baas om te horen waar ze heen moeten. Ze verwarmen een blik gevulde koolbladeren op een butagasbrander. ‘Restaurant zu teuer’, zegt hij terwijl hij met duim en wijsvinger het internationale geldgebaar maakt, ‘nur für Leute aus Europa.’
Binnen meldt een aanplakbiljet enthousiast dat de frikadel van tachtig gram is vervangen door een ‘frigant’ van 135 gram. Verderop langs de E3 vind ik nog de kreupele tekst: ‘Den waare gourmet prefereert de Kwekkeboom croquet’. En bij Esso-stations lonken gehaktstaven en bamiballen op het warmhoudplaatje. Welkom thuis.
Bij Venlo komen twee snelwegen uit Duitsland binnen: de voormalige E3 en de BAB 61. Nu hebben ze beide nog een eigen douanepost, maar de belastingdienst overweegt om ze samen te voegen op industrieterrein Tradeport, tien kilometer het land in. ‘Russische chauffeurs begrijpen daar niets van’, zegt hoofd-declarant Wiel Gubbels, ‘de grens was altijd een natuurlijk rustpunt.’ Maar Gubbels, die volgende maand zijn 25-jarig jubileum viert bij expeditiebedrijf Gerlach, weet dat hij een achterhoedegevecht voert. De meeste vestigingen van zijn bedrijf zitten al aan de buitengrenzen van Europa, in Polen en Tsjechië.
Nederland laat zich lezen als een open boek: de Duitse geluidsschermen en bosschages zijn verdwenen zodat je vrij zicht hebt op kassen, bedrijfsdozen, maisvelden, heide. Het cliché wil dat Nederlanders hun gordijnen altijd open laten, de snelweg gehoorzaamt aan dit beeld. Helder zijn ook de afslagen van de Venlose industrieterreinen, net als haventerreinen zijn ze simpelweg genummerd: 3000-8000, 8000-9900. Het witte oosterse paleis met levensgrote olifanten heeft nummer 8102, dat is vanaf de snelweg veel bruikbaarder dan het officiële adres: Magalhaesweg 4. Het blijkt geen moskee, maar een hal met Perzische tapijten die klanten uit Nederland, België en Duitsland trekt.
Ook autobedrijf EMA gebruikt de snelweg dit weekend om zich te profileren. Een opblaasbare champagnefles lokt automobilisten naar een parkeerplaats waar vijftien exemplaren van de Mercedes A gereed staan voor een gratis proefrit, ernaast veertien verkopers in donkerblauw pak. ‘Pas op voor de snelheidscontrole op de E3’, zegt de verkoopleidster tegen de monteur die met me meerijdt. Maar Stefan maakt zich niet druk. ‘U heeft de meest sportieve rijstijl tot nu toe’, zegt hij neutraal terwijl hij mijn naam en adres noteert.
Op het terras van Motel Nobis wacht de familie Van der Werf ondertussen op de komst van het bruidspaar. Ze zijn helemaal uit de kop van Noord-Holland gekomen voor een romantische trouwpartij in het nabijgelegen kasteeltje, diner en feest vinden plaats aan de snelweg. Erg praktisch: iedereen kan blijven slapen. In het weekend zit het motel vol met bruiloften, vrijgezellenavonden en personeelsfeesten, vertelt reserveringsmanager Mieke Janssen. Wie geen zin heeft om zijn eigen feest te maken, sluit zich aan bij de driewekelijkse combiparty. Voor 87,50 gulden per persoon kun je onbeperkt eten en drinken op vijf feesten tegelijk. Romantici kunnen hun oude trouwkleding uit de kast halen voor de Second Honeymoon Party, ‘voluit feesten in een zee van bruiden en bruidegommen’. Overnachten is niet verplicht, taxibusjes staan klaar voor een veilige thuisrit. Het motel is namelijk de spil van een compleet vervoersnetwerk: een carpoolplein, een bewaakte parkeerplaats voor vrachtwagens en een overstapstation voor vakantiebussen. Hier verzamelen toeristen uit heel Nederland zich, ‘na het kopje koffie met cake’ gaan ze Europa in. Reclameborden groeien langs het Nederlandse deel van de E3 bijna net zo hard als varkensstallen. Al voorbij razend word je uitgenodigd voor autospeedway, ballonvaarten, dorpsfeesten, wandeltochten, seksclub Dennehof. Het Belgische lustoord adverteert met een blonde deerne in een gebloemde huiskamer. In een maisveld staan vogelverschrikkers in blauwe overalls. Ze herinneren aan een andere tijd, toen het woord recreatie nog moest worden uitgevonden. Ook de veldkapel bij hectometer 28.7 hoort bij die tijd. De gekruisigde Christus staat in de bocht van een zandweg die de snelweg schampt. Dit is een toepasselijk oord om de E3 in tweeën te delen. De protestantse landen liggen achter me, de katholieke wachten in het zuiden.
Nog meer huwelijkstoerisme tref ik bij het Van der Valkmotel in Eindhoven. Deze nacht zijn er drie stellen voor twee bruidssuites, daarom kan ik mijn verloofde tijdens onze kortstondige hereniging op Nederlandse bodem slechts een gewone kamer aanbieden. Ellenlange gangen met lichtgele baksteen en donkerrood tapijt roepen de sfeer op van een bejaardentehuis. De zon is nog niet op of een haan begint te kraaien, een pauw voegt zich gillend bij hem. Een kinderboerderij probeert de snelweg te overstemmen.
Het verderop gelegen Esso-station is een drukbezochte ontmoetingsplek voor homo’s. ‘Ik heb er totaal geen last van’, zegt caissière Stephanie. Elf jaar werkt ze hier al, sinds ze kinderen heeft alleen in het weekend. Slechts een paar sekszoekers komen binnen voor een kopje koffie en een praatje. ‘Eén viel op een collega, die werd daar wel mee gepest, maar dat was alleen maar leuk.’
Vanmiddag is het rustig, in het zompige eikenbosje maakt een jongeheer zich schichtig uit de voeten en gaat er vandoor in zijn zilvergrijze Mercedes Coupé. Op de grond ligt slechts hier en daar een condoomverpakking, tissues overheersen. Tot geslachtsgemeenschap komt het zelden, meestal beperkt het contact zich tot trekken en pijpen. Als het al zo ver komt. In ieder geval krijgt de veilig-verkeercampagne bij de uitrit op deze plek een vreemde lading: ‘Ritsen ’n goeie gewoonte’.
De volgende afslag leidt naar het E3-strand. Ach ja, het E3-strand, de zandafgraving uit mijn jeugd. Eind jaren zestig bleef de plas achter na de aanleg van het snelwegtraject Eindhoven – Belgische grens. Op de fiets gingen we er ’s zomers heen om te zwemmen, boterhammen mee en we waren de hele dag voor niks onder de pannen. In 1983 kwam er een hek omheen, nu betaal je vier gulden entree voor ‘een dagje strand in Brabant’. De eiken op de ligweides zijn inmiddels volwassen geworden, de brede stranden blinken in de avondzon. Als je je ogen sluit klinkt het zuigend geruis en gedender van de weg als de branding