De Noordermarkt wordt gehouden op de Noordermarkt, simple comme bonjour, al moet je wel even in de gaten houden dat die niet in Noord ligt, maar in de Jordaan. Lastiger is haar evenknie, de Zuidermarkt. Die vind je weliswaar in Zuid, wat winst is, maar het adres is een mondvol: het naamloze pleintje op de kruising van de Jacob Obrechtstraat en de Johannes Verhulststraat.
Aan een lantaarnpaal midden op het pleintje hebben de initiatiefnemers een bordje bevestigd met daarop zuiderMRKTplein. Ze hebben voor die spelling gekozen omdat de domeinnaam mét een ‘A’ op internet al vergeven was, maar als je dat even buiten beschouwing laat, waarom kan het stadsdeel dit romantische vierkante pleintje niet gewoon echt de naam Zuidermarkt geven? De markt die er sinds vier jaar elke zaterdag wordt gehouden verdient het.
De producten zijn overwegend duurzaam en van hoge kwaliteit, het publiek is, zoals te verwachten, keurig en welgesteld, maar de essentie van de Zuidermarkt is van onversneden linkse snit. De markt is namelijk een coöperatieve vereniging. Voor een eenmalige bijdrage van vijftig euro ben je lid en dan moet je ook nog eens viermaal per jaar een ochtend of middag achter de groente- en fruitkraam staan. Toch is het absoluut niet moeilijk om leden te krijgen, vertelt initiatiefnemer en bestuurslid Pieter Mohr: ‘Buurtbewoners zagen met lede ogen de kleine middenstand uit de Jacob Obrecht en de Cornelis Schuyt verdwijnen en daarmee de plekken waar je elkaar ontmoet. De Zuidermarkt voorziet in die behoefte.’ Wat ook een handje helpt, is dat leden twintig procent minder betalen voor alle groente en fruit. Ook op veel andere producten krijgen ze korting.
De leden runnen enkel de groentekraam, voor de rest staan er professionele kooplui. En die betalen daar fors voor: een kraam van vier meter kost 124 euro per dag. Ter vergelijking: op de Ten Katemarkt ben je voor een kwart van dat bedrag klaar, en zelfs nog minder als je een vaste plaats hebt. Maar de kooplui staan in de rij. Dennis Bastiani, die met zijn noten ook op het Sierplein staat: ‘Doe mij maar tien van deze markten, want de omzet ligt hier veel hoger.’
De coöperatie dwong bij de gemeente af dat ze de ondernemers zelf mogen selecteren: ‘Het marktwezen is de laatste stalinistische organisatie in Amsterdam, die wilden gewoon de eerste 24 kooplui van de lijst sturen. Maar dat past hier totaal niet, wij wilden alleen food en bovendien biologisch en in een mooie mix.’ Verder zien Mohr en zijn mede-bestuursleden er scherp op toe dat het geen braderie wordt: ‘Minstens tachtig procent van het aanbod moet bestaan uit dagelijkse boodschappen. Omdat kant-en-klaar eten veel meer geld oplevert, zoeken kooplui de grenzen op, dus daar spreken we ze op aan.’ En toen uit de jaarlijkse enquête bleek dat de leden een tweede kaasboer wilden, kwam die er. ‘We overleggen wel met de kaasboer die er al staat om te zorgen dat het aanbod aanvullend is, maar wíj beslissen.’
Het succes van de Zuidermarkt is natuurlijk mede te danken aan de portemonnee van de bewoners Zuid en van de expats en toeristen die de markt ook al snel wisten te vinden – wie kan de koudgerookte zalm, de crèpes met serranoham en gruyère en de bloemen van drie euro per stuk anders betalen? –, maar het coöperatieve model is volgens Mohr ook elders toepasbaar: ‘De essentie is een markt die wordt gedragen door de bewoners, dat zijn je ambassadeurs. Vijfhonderd leden kennen elk minstens tien mensen, zo heb je een actieradius van vijfduizend mensen.’
Een van die ambassadeurs is ontwerpster Moos Kuppers. Ze begon als gewoon lid, volgde de interne cursus marktmeester en bemenst nu met haar team regelmatig de groentekraam. De inkoop wordt gedaan door een team van studenten van de Warmonderhof, de opleiding tot biologisch-dynamische boer in de Flevopolder, en die stellen ook de prijzen vast. ‘Natuurlijk is het duur’, zegt Kuppers, ‘ik koop de helft van mijn groenten hier en de helft op de Cuyp. Zo heb je the best of both worlds.’
Facts
Oprichtingsjaar: 2011
Dagen: zaterdag
Aantal kramen: 24
Bezettingsgraad: 100 procent
Tendens: buurtgevoel met bubbels
Tips
• Eieren van wilde kalkoenen uit Zeeuws-Vlaanderen. Carla de Wit legt tot op de seconde uit hoe je ze perfect zacht kookt.
• Granola die geroosterd is in de ovens van bakker Hartog. Henny Evertman verkoopt ook honing uit het Amsterdamse Bos.
• Versgemaakte pasta met saus naar keuze. Kokkin Satka Kleijze-Cosic serveert verder onder andere biologische Bosnische hamburgers op speltbrood.