‘De laatste vijf jaar zie ik het met een rotgang naar beneden gaan’, zegt Huub van Eck in de De maat van de markt, de film over de Dappermarkt die vrijdag in première gaat. Vijftig jaar staat Van Eck, die eind jaren zeventig furore maakte als de sterkste man van Nederland, al op deze markt en met een lichte trilling in zijn stem zegt hij: ‘Jonge mensen lopen niet meer over de markt heen, want het aanbod is niet goed voor ze. Als dat niet verandert, dan zal deze markt verdwijnen.’
De jongste aanwinst van de markt, Ridaa Oulad Maadouma, die sinds twee maanden met olijven staat, pleit eveneens hartstochtelijk voor nieuwe producten en verkooptechnieken, maar hij zegt ook: ‘Ik zie soms chagrijnige marktkooplui en dan denk ik: doe nou niet, gewoon blijven lachen, ook al regent het of stormt het.’
Steeds meer kooplui staan passief achter hun kraam en hebben meer oog voor hun mobiele telefoon dan voor hun klanten. Vroeger stonden er volgens Van Eck alleen op zijn stuk van de markt al drie operazangers, tegenwoordig is het stil. De aanhoudende lokroep van Ali, die met fruit staat, is een uitzondering: ‘Wie maakt me los, ik ga trouwen met een vrouw met een snor, wie maakt me los.’ Ook de bijdehante Manuela, die al twaalf jaar in de groentekraam van de verlegen Arno staat en die voor iedereen een sneer, grap of groet over heeft, lijkt een relict uit het verleden. Net als de PC, de Praat Commissie, het koffiekransje van oudere buurtbewoonsters dat bijeenkomt op het overdekte terras van frietkraam ‘De vrolijke Koster’.
Voor goedkope spullen hoef je niet per se naar de markt, de concurrentie van Primarkt, Lidl en Action is moordend en bovendien zijn die ketens veel langer open. Contact en gezelligheid zijn essentieel, maar juist dat is lastig vol te houden als het slecht gaat met de handel. En precies dat is er, ook op de Dappermarkt, aan de hand. Volgens de officiële cijfers valt het mee: tien procent leegstand is voor Amsterdamse begrippen laag. Maar dat zijn volgens Pieter Rugaart, die al veertig jaar elke ochtend de kramen op de markt zet, geflatteerde cijfers, hij houdt het op minstens twintig procent. En bovendien: het gaat om de omzet en die keldert al jaren. ‘Sinds 2006 is er over de hele linie een derde afgegaan’, zegt Dimitri de Regt van de broodkraam, tevens voorzitter van de Belangenvereniging Marktondernemers Dappermarkt.
Hij is pas veertig jaar, maar hij is wel een marktkoopman van de derde generatie en vastbesloten niet het licht uit te doen: ‘We staan hier al meer dan een eeuw en we gaan niet weg.’ De enige kans is volgens hem dat de kooplui het heft in eigen hand nemen: de markt moet zelfstandig worden. Samen met oudgedienden van alle belangenclubs van de Dappermarkt heeft hij half april de verzelfstandigingsplannen uiteengezet ten overstaan van tweehonderd kooplui en ze kregen, aarzelend, het groene licht.
Tweehonderd is misschien een tikkie overdreven, maar een grote groep kooplui die elkaar de hersens niet inslaat, is op zich al een prestatie. Het wijst op het draagvlak dat ze afgelopen jaar hebben gecreëerd, maar ook op de bescheidenheid van de plannen: niet meteen morrelen aan de oude rechten, maar eerst een stop op nieuwe vergunningen en vooral: de markt aan het eind van de dag laten schoonmaken door de kooplui zelf. Daarmee hopen ze vier ton per jaar te besparen en dat geld willen Dimitri en zijn maten investeren in promotie en vernieuwing.
Een zelfreinigende markt klinkt logisch, maar het is een waagstuk: kooplui moeten hun collega’s erop aanspreken als ze rotzooi achterlaten, een heikel punt. De Regt ziet het juist als voordeel: ‘Nu kun je nog een klap voor je bek krijgen, straks hebben mensen een reden om elkaar te corrigeren. Zo kweken we de gezamenlijkheid voor de volgende stappen. Want we willen weer dé buurtmarkt van heel Nederland worden.’
Facts
Oprichtingsjaar: 1911
Dagen: maandag tot en met zaterdag
Aantal kramen: 250
Bezettingsgraad: 90 procent
Tendens: vastberaden
Tips
• De film van David Djindjikhachvili en Allard Zoetman wordt vertoond in het lege winkelpand naast Huub van Eck (Dapperstraat 32). Première 22 mei om 17 uur, verder za 23-5, ma 25-5, za 30-5 en za 6-6 van 11 tot 16 uur. Of kijk op YouTube.
• Gefrituurde twisted potatoes van aardappelboer Ton Koster. Net als in een pretpark, maar dan vele malen goedkoper en gemaakt van de beste aardappelen.
• Surinaamser dan de kraam van de Worstvrouw vind je ze niet op de markt. Specialiteit: fladder, overheerlijke worst van runderpens.