‘Anonimiteit onder journalisten over journalisten ja ja. De resultaten doen natuurlijk in kleine kring de ronde, de een heeft contacten bij dit blad, de ander bij dat blad, men babbelt wat in de kroeg, en voor je het weet verschijnen pikante details in een mediarubriek.’ Zo reageerde een uiteraard anonieme freelance journalist op ons verzoek om een enquête af te nemen over zijn drie belangrijkste opdrachtgevers. Gelukkig hadden 112 andere freelancers meer vertrouwen in onze integriteit.
Op de roze pagina’s presenteren we de resultaten van de eerste grote freelancers-enquête van Nederland. De geënquêteerden (57 vrouwen, 55 mannen) geven per blad aan hoeveel cent ze per woord verdienen, of het leuk is om ervoor te werken en of ze er trots op zijn. Aan de hand van deze gegevens is een top 25 van beste opdrachtgevers samengesteld.
Naast deze basisgegevens vroegen we de freelancers hoe de betaling tot stand komt, wat de grootste ergernissen zijn en natuurlijk wat hun slechtste opdrachtgever is. ‘Ha, eindelijk kan ik los’, schreef een van de geënquêteerden en diste twee smakelijke anekdotes op. ‘Kunnen we hier niet een boekje van maken’, besloot hij, ‘stof genoeg volgens mij.’
In de enquête passeerden in totaal 126 dagbladen, opiniebladen, publieksbladen en vakbladen de revue. Alleen bladen die minstens driemaal voorkwamen konden meedingen naar een plaatsje in de top 25. Spijtig voor bladen als Arbo Magazine, de NCRV Gids, de Leeuwarder Courant en Zuidelijk Afrika, maar we wilden toevallige uitschieters door rancune of slijmerigheid voorkomen.
De bladen die drie of meer keer werden genoemd, zijn gewogen op poen, pret en prestige. Poen en pret kwamen rechtstreeks uit de enquête, om de volgorde van de status vast te stellen is een kleine aanvullende enquête gehouden onder de journalisten van de Wallenburgpers. Poen, pret en prestige zijn alledrie even zwaar gewogen: de afweging om voor een krant of blad te werken hangt immers niet alleen van het geld af, de status en de lol spelen net zo’n belangrijke rol.
Gemiddeld betalen bladen net iets meer dan 36 eurocent per woord. Er zijn flinke uitschieters naar beneden (Schaaknieuws met vijf cent) en naar boven (vakblad Inspraak met 1 euro). Opvallend was dat geënquêteerde vrouwen met 37,9 eurocent beter betaald worden dan mannen (34,4 eurocent).
De woordprijs klimt met de ervaring, maar veel scheelt het niet. Freelancers die nul tot twee jaar bezig zijn, verdienen gemiddeld 33 cent. Na twee jaar maken ze een sprongetje naar 36 cent, als ze langer dan vijf jaar werken komt er nog een cent bij. Langer dan tien jaar actief? De bladen zijn royaal: nog een tiende cent erbij.Met het gemiddelde prestige en de gemiddelde pret gebeurt met het klimmen der jaren iets verrassends. In het begin is de pret het hoogste (een 7,6), en de status het laagst. Langzaam klimt de status van de bladen waarvoor een freelancer werkt, tegelijkertijd neemt de pret af: een 7,4 als je tussen de drie en vijf jaar werkt, een 7,2 als je vijf tot tien jaar in het vak zit. Maar na tien jaar komt er een knik in dit patroon: de status daalt licht, de pret stijgt naar 7,5. Wellicht zijn freelancers de jacht naar status, en de bijbehorende arrogante behandeling door prestigieuze bladen, op een gegeven moment moe. Ze beperken zich tot een of twee bladen met aanzien en schrijven daarnaast de verhalen die ze zelf leuk vinden.
In de enquête waren commerciële bladen, folders en andere tekstschrijfsels nadrukkelijk uitgesloten van deelname. Dat wil niet zeggen dat freelance journalisten niet bijbeunen, door de slechte betaling hebben ze weinig keuze. De een fotografeert erbij en verkoopt zijn foto’s via een stockbureau, een tweede verkoopt tweedehands auto’s, een derde ondertitelt films en een vierde neemt de geuzennaam van de freelance journalist letterlijk en scheurt een dag per week als fietskoerier door de stad.
Jaarverslagen schrijven, eindredactie voeren, reclameslogans bedenken, er zijn weinig markten waar je geen freelancers aantreft. Maar met journalistiek heeft dat allemaal niets te maken en daarom hebben we deze activiteiten buiten de enquête gehouden.
Uit: Wij zijn goed.
Prestige toptien
1 NRC Handelsblad
2 De Volkskrant
3 De Groene Amsterdammer
4 Vrij Nederland
5 Trouw
6 Het Parool
7 Elsevier
8 Het Financieele Dagblad
9 Psychologie Magazine
10 HP/De Tijd
Pret toptien
1 De Filmkrant
2 Psychologie Magazine
3 Johan
4 De Groene Amsterdammer
5 Elsevier
6 Libelle
7 Panorama
8 Adformatie
9 Management Scope
10 Ondernemingsraad
Armoe toptien
1 De Filmkrant (10 cent)
2 De Groene Amsterdammer (15 cent)
3 Het Parool (22 cent)
4 HP/De Tijd (23 cent)
5 Wordt Vervolgd (24 cent)
6 De Humanist (24 cent)
7 Contrast (25 cent)
8 Onze Wereld (28 cent)
9 PW (30 cent)
10 Opzij (31 cent