De kabelschildpad

Computers, keukenmachines en zelfs schemerlampen worden steeds geavanceerder, maar de stroomvoorziening blijft vooroorlogs. Door-en-door vormgegeven apparaten worden overwoekerd door een struikgewas van snoeren. Als er al geen mensen over vallen, raken de kabels wel onherroepelijk in de knoop. Vreemd genoeg lijkt iedereen zich daarbij te hebben neergelegd. In opdracht van de Rotterdamse sociale werkplaats ontwierp het bureau Flex Development een snoerwinder. Onder het label Cleverline brengt deze werkplaats eigen produkten op de markt om de teruglopende subsidies en de concurrentie van de arbeidsvoorziening van gevangenissen op te vangen.
Omdat marktonderzoek uitwees dat de zakelijke markt het meest veelbelovend was, begon Flex Development met de Cable Cover. Dat werd een grijze haspel van hard plastic, waarover halfronde hulzen worden geschoven om de snoeren te bedekken. “Het is een adequaat ontwerp voor naast een computer, maar niet voor de huiskamer”, zegt Ronald Lewerissa (35) van Flex Development. De Cable Cover is, zeer traditioneel, ontworpen vanuit functionele criteria. Het ontwerp voor de huis-, tuin- en keukenvariant begon bij de uitstraling. “We wilden een zacht materiaal. Daarmee kun je iets maken zonder schuifjes of palletjes.” Al pratend kwam het ontwerpteam op twee rubberen schalen die in het midden aan elkaar vastzitten. Opengeklapt ziet het eruit als een diabolo waar je het snoer omheen kunt winden, dichtgeklapt lijkt het een donut met twee kleine inkepingen om de draad door te laten. “In één sessie hadden we de grote lijn te pakken: dit was het. Dat kwam natuurlijk mede doordat we de zakelijke variant al hadden ontworpen, we konden simpelweg in een andere richting verderzoeken.”
Er volgden wat kleine wijzingen zoals een opstaand randje waardoor de schalen maar in twee standen kunnen staan: open of dicht. Het zachte materiaal maakte het lastig om een model te maken. “Je kunt een thermoplastische elastomeer niet verspanend bewerken zoals een hard plastic. Voor het proefmodel moesten we daarom uitwijken naar poly-urethaan (PUR), maar dat heeft een veel grotere rek. Toch is modelleren de enige manier om globaal te voorspellen of het omklappen lekker zou aanvoelen. Al proberend en schetsend met de computer kwamen we erachter hoeveel het materiaal in het midden dikker moest zijn dan aan de randen.” Vanwege het dikteverloop moet de schaal met een tweezijdige mal worden gegoten.
De twee schaalhelften wilde Lewerissa aanvankelijk door middel van spiegellassen onzichtbaar met elkaar verbinden. “Eén schaal wordt op een spiegel gelegd, de andere wordt eronder gehouden. Op het moment dat de spiegel door trilling gloeiendheet is, wordt hij er tussenuit getrokken.” De sociale werkplaats vond dat productieproces te gevaarlijk voor de medewerkers, ook lijmen viel om die reden af. Uiteindelijk zijn de helften verbonden met boekschroeven: twee spieën die in elkaar grijpen. “De witte noppen in het midden doen enigszins afbreuk aan het ontwerp. Ik denk nog steeds dat een fraaiere oplossing mogelijk was geweest, maar daarvoor ontbrak de tijd.” Beide snoerwinders kregen zonder moeite een KEMA-keur. “Door de beperkte ruimte kun je er niet meer snoer instoppen dan voor de inductie verantwoord is. Voor de Cable Turtle is dat één meter. Dat is wat aan de krappe kant, binnenkort komen we met een grotere uitvoering.”
Lewerissa is zeer tevreden over zijn Turtle. “Het is een lief ding, dat zijn betekenis overstijgt. De zakelijke Cable Cover vervult alleen maar zijn functie. Maar het ontwerp van de Cable Turtle is zo puur dat mensen zich eraan hechten. Het is een ding om te bewaren, ook als hij niet meer wordt gebruikt. De helderheid van het concept vind ik veel belangrijker dan de stijl. Vorm is slechts een resultante van de opdracht, de productie, de distributie en de doelgroep.”
De benaming kabelschildpad is een spontane ingeving van de opdrachtgever. Lewerissa: “Zo’n naam zet de juiste sfeer neer, maar vertelt helaas niets over de functie.” Door de abstracte naam werd de verpakking nog belangrijker als communicatiemiddel. “Niet alleen de oplossing voor het probleem moest worden gepresenteerd, maar ook het probleem zelf. Want niemand gaat naar de winkel omdat zijn snoeren zo hinderlijk in het zicht liggen. We wilden geen blisterverpakking van karton en hard plastic, dat staat haaks op de sfeer van het product. Kopers moeten het zachte materiaal kunnen voelen.” Uit een rechte strook karton werd een doosje gevouwen dat de zijkanten onbedekt laat. Op de ene kant staat de Turtle opengeklapt met een paar slagen snoer afgebeeld, op de andere zijde dichtgeklapt. Een ingewikkelde gebruiksaanwijzing is daarmee overbodig.
De Cable Turtle kreeg de Duitse erkenning voor industrieel ontwerpen, de industrieForm 1997. De schildpad eindigde zelfs bij de top-tien van de ruim 1.200 inzendingen, naast de nieuwe Mercedes cabriolet en de camrecorder van Sony. Dat maakt het des te opmerkelijker dat de Turtle geen Nederlandse erkenning Goed Industrieel Ontwerp kreeg. “Ik dacht altijd dat je een heel slecht ontwerp moest maken om die niet te krijgen.”