De NS opende vandaag het eerste transferium-nieuwe-stijl voor de uitdijende Randstad. Voorlopig kun je er nog geen uitsmijter eten.
Tienduizenden forensen hielden vandaag halt op de plaats waar de revolutie in de Nederlandse mobiliteit van start is gegaan: Veenendaalde Klomp. Jarenlang raasden ze op weg van Arnhem naar Amsterdam ongemerkt aan dit dertien-in-een-dozijn stationnetje voorbij, hoogstens een slaperige blik naar buiten werpend: ‘Mmm, de Klomp, nog een klein uurtje en ik ben er’. Maar dankzij de nieuwe dienstregeling van de NS stoppen vanaf gisteren alle intercity’s hier, want het stationnetje ligt aan de voet van snelweg A12 en dus is het volgens de NS ideaal om mensen uit de auto te lokken en over te laten stappen op de trein.
Maar het afgelopen decennium zijn toch al overal kostbare transferia gebouwd, zoals de Amsterdam Arena, ’t Schouw bij Leiden en Westraven bij Utrecht? ‘Voor de NS zijn de transferia dood’, zei NS-directeur Bert Meerstadt onlangs tegen de Volkskrant, ‘Ze liggen op de verkeerde plaatsen.’ Meerstadt wil de forensen veel eerder opvangen, ruim vóórdat ze de file inrijden. Vandaar Veenendaal-de Klomp.
Deze ‘overstappunten moeten een reisdoel op zich worden’, aldus Meerstadt. In de brochure Vrij om te bewegen, de toekomstvisie van de NS, heet dat: ‘De reiziger wordt hier verleid tot winkelen, werken, vergaderen of dineren en kan zo diverse behoeften combineren.’ Dynamische informatiepanelen aan de A12 moeten de automobilist overtuigen: rekening houdend met de file van dat moment berekenen ze hoeveel sneller je af bent met de trein. Een internationale primeur zou Veenendaal-de Klomp met dit informatiepaneel hebben, helaas moest het project Europees worden aanbesteed en is het niet op tijd klaar.
Voorlopig zie ik bij het stationnetje alleen gele bulldozers en blauwe walsen af- en aanrijden om tweehonderd parkeerplaatsen in gereedheid te brengen. De geplande ‘functies als shopping, vergaderservices en uitgaangsmogelijkheden’ zijn nog beperkt tot een Kiosk. Wat, eerlijk is eerlijk, al een flinke verbetering is ten opzichte van de snoepautomaat waar Veenendaal-de Klomp het tot nu toe mee moest doen. Maar voor een uitsmijter de klassieker van de stationsrestauratie moet je twee kilometer verderop zijn, bij Café Biljart Partycentrum De Kade. Veenendaal-de Klomp is slechts het begin van een serie overstappunten ‘op grote filegevoelige corridors in Nederland waar het verkeer massaal vastloopt’. Volgens een woordvoerder van de NS komen ze ‘ver buiten de Randstad: ten zuiden van de grote rivieren en ten oosten van Apeldoorn.’ Het ministerie van Verkeer en Waterstaat gaf Prorail eind vorige maand opdracht een quikscan te maken om de locaties te bepalen. Resultaten zijn er nog niet, maar met de filekaart van Nederland en het spoorboekje in de hand, is het niet moeilijk om een beredeneerde gok te doen: Kesteren (A15), Breda-Prinsenbeek (A16), Nunspeet (A28) zijn dorpsstationnetjes die dicht genoeg bij de snelweg liggen om uit te groeien tot snelwegtransferia. De kaart van Nederland ziet er dan plots heel anders uit.
Alleen bij de A2 is het lastig: vanwege de files moeten automobilisten al ten zuiden Eindhoven worden opgevangen en daar lopen spoor en snelweg te ver uit elkaar. Misschien moet de NS maar een nieuw station aanleggen bij Maarheeze. Op dezelfde manier zijn de files bij Zwolle te omzeilen door Staphorst eindelijk een eigen station te geven, waar noorderlingen op de rechtstreekse intercity naar Amsterdam kunnen stappen.
De transferia-nieuwe-stijl van de NS laten zien dat de Randstad zich als een olievlek langzaam uitbreidt over het land. Waarschijnlijk is de NS zelfs niet ruimhartig genoeg met de nieuwe grenzen die ze trekt. ‘In de ochtendspits staan er nu al files tot voorbij Ede’, zegt de uitbater van De Kade, waar ik een uitsmijter eet. ‘Ze zouden zo’n overstappunt veel verder terug moeten leggen, bij Oosterbeek bijvoorbeeld.’ Nog even en de Randstad strekt zich uit tot Duitsland.