Met zijn ronde kont, stevige achterbumper en afgeronde spoilers heeft de Twinkel iets van een sportwagen. Als hij tenminste in de laagste stand staat, anders lijkt de kinderrolstoel meer op een zwaan. Met een topsnelheid van zes kilometer per uur neemt hij moeiteloos stoepranden en modderplassen. Twee accu’s zorgen voor een bereik van maximaal veertig kilometer.
Aan de wieg van de Twinkel stond de Wet Voorzieningen Gehandicapten die fors bezuinigde op taxibusjes. ‘We wilden voor kinderen van twee tot zeven jaar een demontabele rolstoel maken die in een gewone kofferbak past. Bovendien moest hij zo compact zijn dat hij ook binnenshuis bruikbaar is. Ten slotte mocht hij niet boven de tienduizend gulden komen, dat is driemaal goedkoper dan een Scandinavische rolstoel met soortgelijke eigenschappen’, zegt Marc Padberg (32) van het Twentse innovatiebureau Idéon, een verzelfstandiging van de ontwerpafdeling van rolstoelproducent HUKA.
Vanwege de richtprijs moest Padberg zo veel mogelijk met standaardonderdelen werken. ‘In Engeland vonden we naafmotoren die in de as zitten. Dat maakte een veel compactere rolstoel mogelijk dan met de traditionele haakse overbrenging. Ook het besturingssysteem komt van een Engels bedrijf. Voor de energievoorziening namen we gelaccu’s, die kunnen niet lekken als ze scheef staan.’ Padberg verdeelde de rolstoel in componenten van maximaal 25 kilo, de tilnorm van de Arbo-wetgeving. ‘Het was logisch om voorwielen, naafmotoren en besturingssysteem in één voortrein onder te brengen. Verder onderscheidden we een frame met achterwielen, twee accu’s en een stoel.’
Stabiliteit is essentieel voor een rolstoel, ook bij hobbels moeten de wielen op de grond blijven. ‘Wij maakten een systeem dat de stoel altijd een middenpositie laat zoeken tussen allevier de wielen. Door een mechanisme van scharnierende plaatdelen gaat het linkerachterwiel mee omhoog als het rechtervoorwiel een stoeprand neemt. Dit stabiliteitssysteem hebben we onder de naam Easy Track gepatenteerd.’
Al schuivend combineerde hij de vijf componenten tot een grondvorm, pas daarna kwam de vormgeving zelf. ‘We wilden een gesloten, speelse vorm. Net als een racewagen moest hij in het midden het breedst zijn. De rechthoekige accu’s hebben we verzacht met afgeronde bakken die in het frame worden gehangen, de handvatten gaven we de vorm van een luchtinlaat.’
De stoel zit met een beweegbare draagarm aan het onderstel vast. Een extra elektromotor zorgt dat hij 35 centimeter omhoog kan zodat het kind zelf bij het aanrecht of een lichtschakelaar kan. ‘Om te voorkomen dat de zitting achterover kantelt als de arm omhooggaat, moet je net als bij een klassieke bureaulamp met twee parallelle stangen werken die de kanteling compenseren. Voor de dragende arm heb ik een gekromde holle pijp genomen, de tweede arm maakte ik heel dun. Deze trekstang wilde ik door de holle buis laten lopen. ‘Aanvankelijk zeiden onze constructeurs dat dat onmogelijk was, maar al modellen makend hebben we de trekstang er grotendeels ingekregen. Dat is het voordeel van de korte lijnen in ons bedrijf.’ Padbergs bureau staat inderdaad bijna midden in de werkplaats waar het naar lasdamp en ijzerkrullen ruikt.
De draagarm zakt in de laagste stand op een bodemplaat die losjes op twee schakelaars rust. Als er iets tussen arm en plaat komt, worden de schakelaars ingedrukt en gaat de stoel onmiddellijk weer omhoog. Een tweede veiligheidsmechanisme halveert de maximumsnelheid als de stoel omhoog staat.
De Twinkel wordt bestuurd met een joystick die aan de armleuning hangt. De draden lopen door een flexibele slang naar de voorwielen. In de slang zit ook een dikke kabel om de accu’s op te laden zodat de rolstoel niet eerst gedemonteerd hoeft te worden. Elektrische kanteling van zitting en rugleuning zijn opties, evenals verlichting.
‘Bij het ontwerp hebben we alle elementen en verbindingen vreselijk overgedimensioneerd. Toch bleek bij de praktijktest van een werkend model dat alles nog sterker moest. Zo’n rolstoel moet ertegen kunnen als hij met zijn accu op een stoeprand vastrijdt. Ook het elektrisch systeem en de stekkers moesten zwaarder. Het Duitse TÜV-keurmerk eiste een extra kortsluitingsbeveiliging. Ik was medio 1996 klaar, andere mensen van het bedrijf zijn nog een half jaar bezig geweest met de laatste aanpassingen.’
Met een adapter kunnen ouders op de Twinkel elke stoel bevestigen die ze willen. De meesten kopen er de standaard HUKA-stoel bij, die grotendeels vóór Padbergs tijd is ontworpen. Met de staketselvorm is hij niet erg tevreden. ‘Technisch is de stoel razend knap: hij kan op negen punten worden aangepast aan het lichaam van het kind. Zelfs een kind met onderbeentjes van tien centimeter kan erin zitten. Maar de dominante technische uitstraling vind ik stigmatiserend. Volgend jaar gaan we een stoel ontwerpen die beter past bij de ronde vorm van de Twinkel. Dat betekent wel dat we een deel van de instelbaarheid moeten laten varen. Ouders kunnen dan zelf kiezen voor functionaliteit of huiselijkheid. Die beslissing wordt tot nu toe ten onrechte door de ontwerper gemaakt.’
Een race-rolstoel voor kinderen
Met zijn ronde kont, stevige achterbumper en afgeronde spoilers heeft de Twinkel iets van een sportwagen. Als hij tenminste in de laagste stand staat, anders lijkt de kinderrolstoel meer op een zwaan.