Dit voorjaar ging het roestige geluidsscherm ten noorden van Utrecht tegen de vlakte en sindsdien kun je de wijk Maarssenbroek vanaf de A2 weer open en bloot zien liggen: jaren-zeventighuizen met grijze pannendaken en een recreatieve groenstrook met houten bruggetjes. Langs een deel van het traject staan de jukken al klaar waartegen straks het nieuwe scherm komt te staan: twaalf meter hoog en voorzien van een golvende glaslijn en een spannende knik achterover. Want Maarssen wil net zo’n dynamische uitstraling als grote broer Utrecht, die ter hoogte van Leidsche Rijn een glazen wand met ingebouwde showroom neerzette.
Op www.maarssengeluidscherm.nl volgen bewoners de bouw van hun nieuwe scherm intensief, de site scoorde al meer dan meer dan 650 duizend hits. Ondanks de verveelvoudiging van het verkeer moet het geluid achter het scherm bijna overal 50 dB worden, in de woorden van actievoerster en webmaster Willemijn ‘het geluidsniveau van een mooi bos waarin een ijskast staat waarop een pruttelend koffieapparaat staat’.
Het nieuwe geluidsscherm wordt het paradepaardje van Maarssen: 17,5 miljoen euro stopt de gemeente erin. Er zijn maar liefst vijf officiële actiecomités bij betrokken en de map krantenknipsels over alternatieven, inspraakvergaderingen en vertragingen puilt uit. Hoe anders ging dat in 1984, toen het oude scherm werd geplaatst. Precies één berichtje kon er in juni van dat jaar vanaf in het Nieuwsblad voor Vecht-, Amstel- en Rijnstreek: ‘Bij het einde van de wijk Fazantenkamp is gestart met het heien.’ Verder niets: geen inspraak, geen ophef, zelfs geen feestelijke oplevering. Ook de archieven van de gemeente geven nauwelijks iets prijs, alleen dat er op 9 december 1982 vergunning is verleend voor de bouw. ‘Tegenwoordig doen we dat met alle toeters en bellen’, zegt voorlichtster Groenendijk enigszins verbaasd over de magere oogst.
Historici zijn er in geslaagd om de precieze ligging te reconstrueren van de Limes, de noordgrens van het Romeinse rijk die tot en met de vierde eeuw dwars door de provincie Utrecht liep. Waarschijnlijk zal het meer moeite kosten om de begintijd van de geluidsschermen, nog geen 25 jaar geleden, te achterhalen.
In 1982 was de wet geluidhinder van kracht geworden en de keuze viel toen op rechttoe-rechtaan schermen van stalen damwandprofielen. Om esthetiek maalde niemand en extra geld werd daar al helemaal niet voor uitgetrokken. De enige frivoliteit zat in de kleurstelling: het scherm in Maarssen kreeg een roestrode onderkant, een grijsbeige middenbaan en een vuilgele bovenkant.
Als je van Utrecht naar Amsterdam rijdt, zie je helemaal aan het einde van Maarssenbroek nog een restantje van dit oude scherm staan. Dit sluitstuk staat haaks op de A2 waardoor de aannemer er bij de bouw voorlopig geen last van heeft. ‘Het geeft een beetje de illusie dat ’t nog wat geluid tegenhoudt’, zegt de projectleider van Rijkswaterstaat. Bouwvakkers hebben er een deur uitgezaagd, meteen naast de wilg die het scherm gebruikt als steunpunt en die inmiddels ruim tien meter hoog is. Door die deur kom je aan de achterkant van het scherm. Op de stalen profielen staan her en der tags van buurtjongeren die zich WTP en Qunit noemen. De grootste piece is van VIB: de tien meter brede en manshoge letters zijn vanaf de snelweg goed te lezen. In de schaduw van het scherm liggen schapen vredig te herkauwen. Het nieuwe scherm zal bijna een kilometer verder naar het noorden doorlopen en als dat er eenmaal staat gaat ook het oude dwarsstukje tegen de vlakte. Daar zullen weinig nostalgische woorden aan worden gewijd: de aannemer zal het als oud ijzer verkopen. En zo wist de snelweg langzaam zijn eigen historie uit.
Requiem voor een geluidsscherm
Hoe het roestrode-grijsbeige-vuilgele geluidsscherm langs de A2 25 jaar geleden tot stand kwam, is nauwelijks te achterhalen. Inmiddels wordt er gewerkt aan een nieuw scherm, dat een kilometer langer wordt.