Terwijl ik SimCity 4 uitprobeer, de nieuwste versie van het computerprogramma waarmee je een eigen stad kunt simuleren, kom ik in gedachten steevast terecht op het nieuwe bedrijventerrein van Hoofddorp. Alle kantoortorens van Beukenhorst-Oost zijn ‘onder architectuur’ gebouwd, het park management zorgt dat de gazons kort geknipt blijven en de ‘actieve waterpartijen’ goed onderhouden. ’s Morgens tussen acht en negen stromen mannetjes en vrouwtjes vanuit het treinstation naar hun kantoor, ’s middags tussen vijf en zes stromen ze weer terug. En bij goed weer eten ze tussen de middag hun lunchpakketten in de parkjes die de landschapsarchitect daarvoor heeft neergelegd. Elke keer als ik in Hoofddorp moet zijn, hebben bulldozers de vrije busbaan weer een stukje verlengd en hebben hijskranen nieuwe torens uit de grond getrokken. De architectonische stijlen verschillen – van een neonegentiende eeuwse burcht tot sobere minimalistische glasconstructies – maar de allesoverheersende indruk is die van een decor.
Tot nu toe had Hoofddorp één voordeel boven SimCity: je kunt de rondlopende mannetjes en vrouwtjes om commentaar vragen. De vierde versie, die afgelopen januari verscheen, heeft dat manco verholpen door het programma te koppelen aan een ander spel van dezelfde programmeur, Sims, waarmee je je eigen mensen kunt scheppen. In SimCity 4 kunnen deze sims wonen, werken, tweedehands auto’s kopen, belasting betalen en schelden als je er als burgemeester een potje van maakt. En dat gebeurt sneller dan je denkt, want een stad is moeilijk in de hand te houden.
Het enige dat je als burgemeester kunt doen is investeren in de randvoorwaarden: zones prepareren voor wonen, dienstverlening en industrie, wegen en openbaar vervoer aanleggen, elektriciteitscentrales, politieposten en scholen bouwen, milieumaatregelen en belastingen instellen, et cetera. Maar of de sims er ook komen wonen en werken, dat kun je niet bestemmen – It’s a free country.
Het begin is makkelijk: een paar windturbines voor de energie, wat woonzones in lage dichtheden en bussen voor het openbaar vervoer. Zolang je de stad klein houdt blijven de beslissingen goed te overzien. Helaas werkt het spel megalomanie in de hand: je wilt genoeg geld in kas krijgen om musea te bouwen en genoeg inwoners om een universiteit te stichten. Bovendien moet je je wegen onderhouden en je ziekenhuispersoneel betalen. Als je stad niet bezwijkt onder files, milieuvervuiling of NIMBY-protesten, dan zijn er wel aardbevingen of rellen die je mooie plannen doorkruisen.
In SimCity zijn geen verkiezingen, de sims kunnen maar op één manier stemmen: met hun voeten. Eigenlijk ben je als speler dus niet zo zeer een burgervader als wel een projectontwikkelaar die zijn concept of dat nu een milieuvriendelijke plattelandsgemeente is of een dynamische metropool – zo goed mogelijk moet bewaken op straffe van leegloop. Een kwestie van city marketing dus, waarvoor je monumenten als de Taj Mahal of het Vrijheidsbeeld kunt inzetten. In oudere versies van SimCity kon je ook de Twintowers naar believen neerpoten, maar die optie is uit piëteit geschrapt. Edward Soja, hoogleraar stedelijke planning aan de University of California at Los Angeles, wijst er in het artikel Van stad tot simulacrum op dat ‘het alledaagse leven zich gaat aanpassen aan de gesimuleerde realiteit van de computerspelletjes’. Als voorbeeld noemt hij de Leisure Worlds en Sun Cities die vanuit Californië oprukken. Deze geprivatiseerde themawijken kunnen zelfs failliet gaan, zoals Orange County in 1994 overkwam door speculaties van het investeringsfonds.
Als virtuele burgemeester heb ik al diverse simcities over de kling gejaagd. Geen probleem, je begint gewoon een nieuwe stad. Helaas ontbreekt in de werkelijkheid de ‘goddelijke optie’ om alle sporen van de beschaving uit te wissen en een ongerept landschap achter te laten. Het zou trouwens wel een mooi gezicht zin, de Haarlemmermeerpolder vol water.
SimCity 4
Uitgeverij Electronic Arts Inc., 2003
Ean 5030946031931, prijs ¤ 49,99</I
