‘Dit is gewoon een fijne markt met vriendelijke kooplui’, zegt Yvonne, terwijl ze de berg overrijpe mango’s, gebutste tomaten en verlepte sla inspecteert die achter de kramen op een hoop is gegooid. ‘Op de Cuyp stampen ze de spullen nog liever kapot dan dat wij er wat aan zouden hebben. Dat is zo’n gebrek aan respect.’ Bijna elke zaterdag komt ze aan het einde van de middag naar de Lindengracht. Aanvankelijk uit geldgebrek en uit protest tegen de voedselverspilling, inmiddels heeft ze een baan en komt ze vooral voor de gezelligheid, even bijkletsen met de andere dumpster divers van de Lindengracht en tussendoor wat eten scoren.
De Lindengracht lijkt misschien nog wel het meest op het klassieke beeld dat Amsterdam van zijn markten koestert: gevarieerd aanbod, bijdehante kooplui – ‘Of onze ham niet te zout is? Hij is bremzout, moddervet en peperduur’ – gezellig druk en een hoop cafés om even aan te leggen. Het geheim? De Lindengracht slaagt er als enige in om drie verschillende groepen te bedienen: Jordanezen, toeristen en yuppen – alhoewel de kooplui de laatsten niet snel openlijk zo noemen. Onder elkaar bezigen ze het als scheldwoord, als ze netjes willen zijn hebben ze het over ‘de grachtengordel’ of ‘de nieuwe Jordaners’.
Dennis van De Nootzaak Gotjé, de kleinzoon van Jantje Pinda die hier vlak na de oorlog begon: ‘Tante Sjaan kocht een half pond walnoten voor d’r papegaai, de grachtengordel koopt maar een onsje, maar wel van elke soort een onsje.’ Het gaat hem goed: zijn verkoopwagen is vier kramen lang en achter de toonbank staan de hele dag tien man te buffelen. ‘Vroeger was de markt wat voor randdebielen, als je echt niks kon, dan werd je taxichauffeur of marktkoopman. Die tijd is voorbij, je moet nu echt wat te bieden hebben.’
De combinatie van drie soorten klanten biedt vele kansen: zo is aardappelboer Sander van Riel in trek bij Jordanezen en yuppen – ‘die kopen alles wat duur en apart is’ –, Robert ‘t Riet mikt met zijn Engelstalige tweedehandsboeken op toeristen en yuppen, en de snuisterijen van Daphne Jewelry vinden hun weg naar Jordanezen en toeristen. En op het terras van Menno Fluks, een paar biertafels tussen de kramen, schuift iedereen aan voor erwtensoep en broodjes beenham. Ook poffertjesbakker Henk Bos verkoopt aan alle drie de groepen. Aan Jordanezen en toeristen, dat snap je meteen, maar aan yuppen? ‘Die hechten heel erg aan Hollandse tradities, dus ze laten hun kinderen hier poffertjes eten.’
Toch is de Lindengracht in één opzicht niet typisch Amsterdams, want allochtonen, de vierde grote doelgroep van de markten, zie je hier bijna niet en dat geldt niet alleen voor de klanten, maar ook voor de kooplui.
De gestage stroom klanten zorgt dat er op de Lindengracht voor marktbegrippen opvallend weinig wordt gekankerd op ‘de ambtenaren’. Een paar jaar geleden probeerde de gemeente de touwtjes strakker aan te trekken, maar de inderhaast opgerichte marktcommissie protesteerde. ‘Sinds de rust is weergekeerd, hoeven wij als comité nauwelijks meer bij elkaar te komen’, zegt Gotjé. Er werden plannen gesmeed om gezamenlijk reclame te maken, maar die stierven een stille dood: ‘Kijk, iedereen heeft zijn eigen mening, dus daar kom je niet uit.’ Zonder gezamenlijke externe vijand blijven de marktkooplui hopeloos verdeeld.
Eensgezindheid is ook niet nodig, de Lindengracht profiteert ook zo wel van haar gunstige ligging tussen twee publiekstrekkers: de Noordermarkt aan de ene kant, de Haarlemmerstraat en -dijk aan de andere. Zelfs de staart van de markt, aan de kant van de Lijnbaansgracht, leeft er door op. Hier krijgen alternatieve kramen een kans die voor de Noordermarkt niet biologisch genoeg zijn, zoals Theostuin, of die juist vinden dat het nog veel strenger moet, zoals Christian die zijn kazen via zijn ouders uit de Franse Alpen haalt – ‘In Nederland is zoveel gif gespoten, daar kun je niks biologisch meer telen.’ Zijn kraam staat tegenover die van een Spakenburgse, die drie Franse kaasjes voor vijf euro verkoopt.
Facts
Stichting: 1913
Dagen: zaterdag
Aantal kramen: 179
Bezettingsgraad: 78 procent
Tendens: loopt lekker
Tips
• Bakker Dierenbenodigdheden, met onder andere gevriesdroogde varkenssnuiten, gerookte botten en gedroogde runderlong
• De Groene Griek, met onder ander feta rechtstreeks geïmporteerd uit Lesbos en Grieks bier (maar dat mogen ze officieel alleen verkopen als ze op de Sunday Food Market staan)
• Sharar Cohen met zijn broodje falafel gemaakt van tuinbonen met Jemenitische saus. Je moet geen haast hebben want Sharar, die net zijn verblijfsvergunning kreeg, moet het doen met een kleine friteuse.