In de showroom van De Groot & Visser hangt het eerste exemplaar van de Floret, een raam en zonnescherm in één. Elektriciteitskabels komen aan de gemotoriseerde zonwering niet te pas: zonnecellen op de vensterbank leveren de energie om het glasvezeldoek binnen 14 seconden loodrecht naar beneden te laten zoeven. Als het goed is tenminste, want het blijft akelig stil als directeur Floor de Groot (55) op het knopje aan de binnenkant van de sponning drukt. ‘Deze komt net terug van een beurs’, zegt hij verontschuldigend.
Als de temperatuur stijgt, daalt de prestatie van werknemers snel. Voor zittend werk is 21 graden optimaal, bij 28 graden loopt de productiviteit terug tot de helft. Door de aanwezigheid van transpirerende mensen en draaiende computers kost het meer energie om een kantoorgebouw koel te houden dan om het te verhitten. Zonnewarmte is dus wel het laatste wat een gebouw kan gebruiken. Spiegelglas is het favoriete materiaal om de zonnestralen te weerkaatsen, maar de coating gaat ten koste van de lichtdoorlaatbaarheid. Helder glas met een losse zonwering blijft de beste oplossing, daarmee kan 94 procent van de warmte buiten worden gehouden. Bovendien kan het raam dan gewoon worden opengezet. Alleen: architecten hebben een hekel aan losse zonweringen op hun gladde gevels.
De Groot schakelde een student industrieel ontwerpen in om een geïntegreerde zonwering te ontwerpen. Delftenaar Martin Hol (29) schetste voor zijn afstudeeropdracht 24 principeoplossingen, de eenvoudigste bleek het meest aantrekkelijk. Het glasvezeldoek zit als een rolgordijn om een buisvormige elektromotor gerold. Het geheel past in een opbouwkastje van nog geen acht bij acht centimeter. De Floret is leverbaar in twee uitvoeringen: de Dudok heeft een hoekige opbouwkast op de bovenlijst van het raam, de Berlage een halfronde. Aan het doek hangt een stalen onderlat met een gewicht van 1,2 kilo per meter. Die lat loopt tussen geleiders aan weerszijden van het kozijn en houdt het doek tot windkracht zes op zijn plaats.
Op de schuin aflopende vensterbank zijn twee kleine fotovoltaïsche cellen van tien bij vijf centimeter gemonteerd. Aflopend regenwater spoelt ze vanzelf schoon. Zelfs onder de ongunstigste omstandigheden – een noordgevel in een bewolkte decembermaand – vangen de zonnecellen nog altijd 15 Watt per vierkante meter, voldoende om de zonwering twee keer open en dicht te doen. Blijft één potentieel probleem over: sneeuw. Daarom zijn in het kozijn twee kleine loodaccu’s gemonteerd. Deze slaan voldoende stroom op om de zonnewering 94 dagen lang twee keer per dag te openen. Zo lang ligt er in Nederland nooit sneeuw.
De Floret is een stand alone raam. Vooral bij renovaties is dat praktisch: er hoeven geen sleuven te worden uitgehakt voor de bedrading. De Groot ziet het product vooral als een eerste stap: ‘Voor centrale bediening van de zonwering moeten we nu toch nog een draadje aanleggen. Dat moet ook ultrasonoor of radiografisch kunnen, daar zoeken we nog een afstudeerder voor. Een andere optie is de vensters elektrisch te openen en te sluiten, de zonnecellen leveren daarvoor voldoende stroom. Het is toch vreemd dat we in een auto met een afschrijvingstermijn van vier jaar wel elektrische ramen hebben, en in een gebouw niet. Met automatische vensters kun je een gebouw centraal luchten, of checken of alle ramen gesloten zijn. Je kunt ook denken aan bewegende lamellen, die het zichtbare licht achter in de kamer brengen voor een betere lichtverdeling.’
Zo ver is het nog niet. In zijn afstudeerrapport vraagt Martin Hol zich af of het imago van milieuvriendelijk product wel terecht is voor de Floret. De energiebesparing is 1,4 kiloWattuur. Per 25 jaar, wel te verstaan. Eigenlijk vindt Hol het niet verantwoord om zonnecellen te gebruiken. Het neerlaten van de zonwering kost domweg te weinig energie om de productie van de zonnecel ecologisch terug te verdienen. Ook de accu’s, die maar vijf jaar meegaan, zorgen voor een flinke milieubelasting.
Energiebesparing stond voor De Groot & Visser niet voorop bij de ontwikkeling van de Floret. Maar dat was wel hetgeen de stichting Goed Industrieel Ontwerp oppikte. Voor het eerst in haar twaalfjarig bestaan reikte deze club de Milieu Innovatie Award uit. De jury viel voor het concept om ‘door middel van de zon, de zon automatisch buiten de deur te houden’. ‘Zitten er ook accu’s in?’, vraagt de adviseur van de jury verbaasd.
Zon weert zon
In de showroom van De Groot & Visser hangt het eerste exemplaar van de Floret, een raam en zonnescherm in één.