In het Limburgse dorp Heel hebben zeven op de honderd inwoners een verstandelijke handicap. Maar alleen de nieuwe rijken wonen achter hekken. Hij glundert van oor tot oor als ik hem tegenkom. Zelfs zijn rechtermondhoek, die normaal halverwege zijn kin hangt, schiet in de hoogte. ‘Hoe gaat het?’ vraagt hij terwijl hij me op m’n schouder klopt, ‘Gaat het goed?’ Als ik bevestigend knik, wordt zijn grijns nog breder. ‘Jij bent de schoolmeester, hè?’ Beduusd kijk ik naar mijn lange regenjas en ineens ben ik me pijnlijk bewust van mijn beroepsmatig nieuwsgierige blik. ‘Nee, ik ben journalist’, zeg ik. Dat lijkt er wel een beetje op, wil ik er nog aan toe voegen, maar hij is met zijn gedachten al elders. ‘Ik moet eten’, zegt hij zonder overgang, klopt me nog eens op de rug en vervolgt zijn weg. Een stukje verderop, midden in een plantsoen, zit een man in een rolstoel luid te roepen, soms lijkt het of hij huilt. Het Noord-Limburgse dorp Heel herbergt veel verstandelijke gehandicapten (zwakzinnigen). Dit de gemeente met het laagste IQ van Nederland: ruim zeven procent van de 8.300 inwoners heeft een verstandelijke handicap. Zoals Nederland het plaatsje Heel heeft, zo kent België Geel, een dorp met een buitengewoon hoog percentage geestelijk gestoorden (krankzinnigen). Al is er een belangrijk onderscheid tussen beide plaatsen: het Belgische Geel is een wereldberoemd voorbeeld van maatschappelijke integratie doordat dorpsbewoners de geesteszieken hebben opgenomen in de schoot van hun families, terwijl de gehandicapten in het Nederlands Heel in twee grote inrichtingen zitten, Sint Anna en Sint Joseph. Sinds de jaren zeventig wordt geprobeerd om de grenzen tussen de inrichtingen en het dorp uit te wissen. De hekken zijn reeds lang gesloopt en het is aangenaam wandelen op de parkachtige inrichtingsterreinen. Tussen de middag, als de cafés van Heel nog dicht zijn, kun je in de inrichtingskeuken van Sint Anna een broodje kroket eten voor 91 eurocent, de koffie bij Sint Joseph is zelfs gratis. Een deel van de gehandicapten woont inmiddels in het dorp in gewone rijtjeshuizen. Sint Anna wil nu de omgekeerde integratie bevorderen door huizen voor gewone mensen te bouwen op haar eigen terrein. Op straat zie je, als je wat langer rondkijkt, meer mensen met looprekken, rollators, wandelstokken met driepoot, rolstoelen en blindenstokken dan gewoonlijk. Maar opvallender nog zijn de vele personenbusjes die af en aan rijden, ze brengen gehandicapten van de snoezelruimte naar de sociale werkplaats, en van de therapieruimte naar huis. Ook eten en medicijnen worden met bestelwagens gedistribueerd, de gehandicapten leven in een geheel eigen wereld. Ook de huizen voor gehandicapten vallen bij nadere beschouwing op. Het is uitgesloten dat de twee-onder-eenkaphuizen aan de Panheelweg 34 tot en met 52 bewoond worden door gewone Helenaren: twee-aan-twee hebben de huizen steeds dezelfde vitrage, dezelfde sierpotten in de vensterbank en hetzelfde patroon van tweekleurig grint in de voortuin dat sterk doet denken aan 'Duopenotti, twee kleuren in een pottie'. Deze bewoners zijn er niet van bezeten hun allerindividueelste smaak tot uitdrukking te brengen, er staan zelfs geen namen op de brievenbussen. Van echte integratie is in Heel geen sprake, dorp en inrichting leven in vreedzame apartheid. Maar de tijd van hekken is gelukkig voorbij, denk ik. Totdat ik aan de rand van het dorp op een nieuwbouwwijkje stuit, er staan al 58 woningen te blinken van nieuwigheid. Slagbomen sluiten het terrein hermetisch af. Worden hier de gevaarlijke patiënten geconcentreerd, onder permanente bewaking? Maar nee, Boschmolenplas blijkt een recreatiepark te zijn, waar je vanaf 166.000 euro een tweede woning kunt kopen. Tegenwoordig zitten de rijken achter hekken: de nieuwe segregatie.
Taal / Language
Boeken
- Leven onder het luchtruim
- Bouw in de buurt – Leidraad voor Nederland
- Slim Zand – Hoe ASML verscheen in Veldhoven
- Asfaltreizen – Een verkenning van de snelweg
- Binckhorst Magazine
- De marktgids voor Amsterdam
- De mobiele stad – Over de wisselwerking van stad, spoor en snelweg
- De Ronde van U.
- De vierkante meter
- Eigen baas – Kort & krachtig
- Eindhoven Hoofdstad
- Groeten uit Vinexland
- Handboek Eigen Baas (gratis)
- Het land van Lely – Reisboek in 103 stukken
- Kruispunt Utrecht
- Kunstwerken & Kunstwerken
- Lelysteden – Een associatieve reisgids
- Naar een alzijdig station
- Onder Weg!
- Ruimte voor de Amsterdamse binnenstad
- Snelweg x Stad
- Stedelijke vraagstukken, veerkrachtige oplossingen
- Streetwise Rotterdam
- Turtle 1 – De auto uit Afrika
- Wij zijn goed
Kranten en tijdschriften
- AD Magazine
- Academie van Bouwkunst
- Arcam
- Archined
- Architectuur Lokaal
- Arma
- Autoweek
- BPD Magazine
- Blauwe Kamer
- Bouw
- Brussel Deze Week
- CRa
- De FLA-krant
- De Gids
- De Groene Amsterdammer
- De Journalist
- De Volkskrant
- De Zaak
- HP/De Tijd
- Het Financieele Dagblad
- Het Parool
- Humanist
- Intermediair
- Lira Bulletin
- Lucasx
- Mainline
- Metro
- NRC Handelsblad
- NRC Magazine
- NRC Next
- NRC Weekblad
- New Business
- OneWorld Magazine
- Podium voor Architectuur
- Psy
- S+RO
- Smaak
- Spiegel Online
- Stad-Forum
- Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken
- Trouw
- Uit&thuis
- VPRO Gids
- Veldhovens Weekblad
- Vrij Nederland
- Wallenburgtribune
- Wij maken Nederland
Projecten
Onderwerpen
Series
- De kust
- De lunch
- De markten van Amsterdam
- De mobimens
- De telefooncel
- Dossier A2
- Dossier A4
- Dossier A10
- Dwars kijken
- Expats
- Fietsverkenningen zuidwestflank Amsterdam
- Get your kicks on the E3
- Groeten uit Vinexland
- Het ontwerp
- Het product
- IJ-tje
- Na dato
- Noord-Amsterdam
- Poldernormen
- Rond Brussel
- Sloop
- Stedenatlas
- Strijd om de ruimte
- Tand des tijds
- Turtle 1
- Wat doet dat daar
- Weststrook
- Zinloze mobiliteit