Hoe kom ik in ’s hemelsnaam morgenvroeg om kwart voor negen met het openbaar vervoer op het Pannekoekendijkje in Coevorden? Sinds kort berekenen grijze informatiezuilen op twintig trein- en busstations de snelste route van en naar elk adres in Nederland. Voor 1,25 gulden – te betalen met telefoonkaart of chipper – krijgt de reiziger een geprinte routebeschrijving die ook de looptijden naar de bushalte en de wachttijden bij het overstappen vermeldt. “Zo’n briefje zorgt dat onervaren reizigers zich geen sukkel voelen in de trein”, zegt ontwerper Theo Groothuizen (47) van bureau Landmark, “en daar gaat het om, apparaten moeten stress wegnemen in plaats van veroorzaken.” Groothuizen is dé telefooncellenspecialist van Nederland. In 1978 was het zijn afstudeeronderwerp als industrieel ontwerper aan de Technische Universiteit Delft, later ontwierp hij onder andere de groene driehoekige cellen. “Begin 1995 eiste Maastricht een telefooncel die haar historische centrum niet verstoorde. We hebben de traditionele cel van zijn glazen huisje ontdaan en het toestel verwerkt in een zuil. De voetprint is zo klein dat op de plaats van één oude telefooncel nu een boeketje van vier à vijf zuilen kan staan. Die zuil konden we vervolgens ook gebruiken voor heel andere functies, zoals reisinformatie, hotelreserveringen en frankering van post. Om kosten te besparen en visuele vervuiling van de openbare ruimte te voorkomen, hebben we gekozen voor één model zuil.” “De reiswijzer biedt een openbare dienst. Dat betekent voor ons dat niemand mag worden uitgesloten. Ook 65-plussers moeten hem moeiteloos kunnen bedienen. Bij proefopstellingen bleek dat mensen de vraag ‘bestemming’ niet begrepen, dat is openbaar-vervoerjargon. Nu verschijnt dus de boodschap ‘typ de plaats waar u naartoe wilt’.” Er zijn veertien layouts voor het bedieningspaneel uitgetest. “Een van de variabelen was de volgorde van de toetsen: alfabetisch of zoals bij een typemachine. Verrassend veel mensen kennen de volgorde van het alfabet niet en zoeken alle toetsen af voor ze bij de juiste letter zijn. Dus konden we beter kiezen voor het gangbare toetsenbord, dan irriteer je ervaren gebruikers niet.” Uiteindelijk bleek 96 procent van de ouderen de reiswijzer bij de eerste poging te kunnen bedienen. Bij het ontwerp was vandalisme een belangrijke zorg. “Voor mijn huis staat één parkeermeter die scheef staat, dat is de enige van de hele rij die elke week wordt gesloopt. Punctueel onderhoud blijkt veel belangrijker dan onkwetsbaarheid. En je moet beschadigingen voorkomen door te zorgen dat mensen niet gedachteloos gaan peuteren, krassen of wrikken. Naden en schroeven zijn uit den boze, de zuil mocht zelfs niet de suggestie wekken dat hij open kan. De uitstraling moest dus monolitisch worden. Al snel hebben we gekozen voor extrusie als produktieproces: aluminium wordt als spaghettideeg door een matrijs gedrukt en op lengte gezaagd. Dat maakt prachtig afgeronde vormen zonder naden mogelijk”, zegt Groothuizen terwijl hij zijn hand over de holle zuil laat glijden die op zijn bureau staat. De zorgvuldige afwerking toont zich in meer details: “De bovenkant van de zuil hebben we aflopend gemaakt zodat er geen blikjes of brandende sigaretten op kunnen liggen. Het tassenrekje is te smal om als opstapje te gebruiken, je moet je tas met je knieën tegenhouden.” Bovenop de informatiezuilen zit een matte bolling die ’s avonds verlicht is. Die vorm is het enige dat nog aan de Maastrichtse oorsprong herinnert, het verwijst naar de tonsuur van een monnik. De informatiezuil is nu uitgevoerd als reiswijzer, telefooncel, internetzuil en reserveringssysteem voor hotels. De eenjarige proef met de reiswijzer, die in maart eindigt, moet uitwijzen op welke plaatsen de nieuwe zuilen moeten komen. Groothuizen is verguld met zijn ontwerp: “De informatiezuil had nog geen eigen vormtaal, ik hoop dat we een nieuw archetype hebben ontworpen. Door zijn transparantie en helderheid en door het minimum aan ornamentering is het een echt Nederlands ontwerp. We hebben er de Aluminium Award en de Erkenning Goed Industrieel Ontwerp voor gekregen. Dit is het eerste ontwerp waarop we van PTT Telecom onze naam mochten vermelden. In het tassenrekje hebben we ‘Industrial Design Landmark’ laten gieten. Dat vond de PTT te ver gaan en ze wilden het rekje toen omdraaien. Maar dat hadden we voorzien: aan de onderzijde was het ook ingegoten. Dat vonden ze zo’n geweldige vondst dat ze toch akkoord gingen.” </p
Taal / Language
Boeken
- Leven onder het luchtruim
- Bouw in de buurt – Leidraad voor Nederland
- Slim Zand – Hoe ASML verscheen in Veldhoven
- Asfaltreizen – Een verkenning van de snelweg
- Binckhorst Magazine
- De marktgids voor Amsterdam
- De mobiele stad – Over de wisselwerking van stad, spoor en snelweg
- De Ronde van U.
- De vierkante meter
- Eigen baas – Kort & krachtig
- Eindhoven Hoofdstad
- Groeten uit Vinexland
- Handboek Eigen Baas (gratis)
- Het land van Lely – Reisboek in 103 stukken
- Kruispunt Utrecht
- Kunstwerken & Kunstwerken
- Lelysteden – Een associatieve reisgids
- Naar een alzijdig station
- Onder Weg!
- Ruimte voor de Amsterdamse binnenstad
- Snelweg x Stad
- Stedelijke vraagstukken, veerkrachtige oplossingen
- Streetwise Rotterdam
- Turtle 1 – De auto uit Afrika
- Wij zijn goed
Kranten en tijdschriften
- AD Magazine
- Academie van Bouwkunst
- Arcam
- Archined
- Architectuur Lokaal
- Arma
- Autoweek
- BPD Magazine
- Blauwe Kamer
- Bouw
- Brussel Deze Week
- CRa
- De FLA-krant
- De Gids
- De Groene Amsterdammer
- De Journalist
- De Volkskrant
- De Zaak
- HP/De Tijd
- Het Financieele Dagblad
- Het Parool
- Humanist
- Intermediair
- Lira Bulletin
- Lucasx
- Mainline
- Metro
- NRC Handelsblad
- NRC Magazine
- NRC Next
- NRC Weekblad
- New Business
- OneWorld Magazine
- Podium voor Architectuur
- Psy
- S+RO
- Smaak
- Spiegel Online
- Stad-Forum
- Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken
- Trouw
- Uit&thuis
- VPRO Gids
- Veldhovens Weekblad
- Vrij Nederland
- Wallenburgtribune
- Wij maken Nederland
Projecten
Onderwerpen
Series
- De kust
- De lunch
- De markten van Amsterdam
- De mobimens
- De telefooncel
- Dossier A2
- Dossier A4
- Dossier A10
- Dwars kijken
- Expats
- Fietsverkenningen zuidwestflank Amsterdam
- Get your kicks on the E3
- Groeten uit Vinexland
- Het ontwerp
- Het product
- IJ-tje
- Na dato
- Noord-Amsterdam
- Poldernormen
- Rond Brussel
- Sloop
- Stedenatlas
- Strijd om de ruimte
- Tand des tijds
- Turtle 1
- Wat doet dat daar
- Weststrook
- Zinloze mobiliteit