Ratten bijten elkaar dood als ze met velen in een kleine ruimte verkeren. Mensen niet, die schikken en plooien, overleggen en ruziën, bedisselen en regelen. Deze week in een 18-delige serie over de strijd om de ruimte: munitiedepots bij Vinexwijk Ypenburg. Het idee van de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra (Vinex) is simpel: bouw nieuwe woningen in of vlakbij de stad, dan beperk je de mobiliteit en benut je de schaarse ruimte optimaal. Het voormalige militaire vliegveld Ypenburg, pal ten oosten van Den Haag, was dus een ideale locatie voor een Vinexwijk. Twaalfduizend woningen komen er op een strook land die ligt ingeklemd tussen de snelwegen die van Den Haag naar respectievelijk Rotterdam, Amsterdam en Utrecht lopen. Zelfs aan de roep om luxe woningen werd gehoor gegeven, voor de welgestelden is er deelplan 8: Park Boswijk. Tandarts Edward Jap Tjong, die elke dag van Amsterdam naar Den Haag forenst, was dolblij toen hij in Park Boswijk – ' De Romance tussen Wonen & Weelde' – een stuk grond kon kopen. Oké, verkeersknooppunt Prins Clausplein ligt op een steenworp afstand, maar daar zie je achter een veertien meter hoge wal niets van. Goedkoop was het ook niet, hij betaalde twee jaar geleden zes ton voor 554 vierkante meter grond, maar een huis op zo'n plek kan alleen maar in waarde stijgen. Dat blijkt ook bij zijn naaste buren: de rechterbuurman vraagt voor zijn bijna afgebouwde huis op een haar na een miljoen euro, je hoeft er zelf alleen nog een badkamer en keuken in te zetten. Het huis ter linkerzijde is bestemd voor de commerciële verhuur, voor ruim 3.500 euro mag je er een maand wonen. Misschien moet Jap Tjong dat huis maar huren, want zelf heeft hij geen bouwvergunning gekregen omdat zijn kavel te dicht bij de munitiedepots van TNO ligt en dat is volgens de Raad van State onveilig. Niet dat zijn buren verder van TNO liggen, maar die hadden al een definitieve bouwvergunning gekregen toen de Raad vorig jaar op 2 januari zijn beslissing nam. Zo'n vergunning is onherroepelijk, dus zij mochten wel bouwen. De veiligheidskwestie kwam aan het rollen toen Ada van Ootmerssen beroep aantekende tegen het bestemmingsplan van Ypenburg. Deze juriste woont al sinds 1969 anderhalve kilometer verderop, dus ver buiten de ruimst denkbare veiligheidszone. Het was haar noch om haar eigen veiligheid, noch om die van de toekomstige Boswijkers te doen, zij had een tweetrapsraket in gedachten. Van Ootmerssen wilde namelijk koste wat kost voorkomen dat er een bedrijventerrein in haar achtertuin zou komen, en door park Boswijk tegen te houden hoopte ze op een grondruil: de geplande bedrijven naast TNO, de villa's in haar achtertuin. Al vijf jaar lang bestookt ze gemeente en provincie met bezwaarschriften, en op 2 januari 2001 won ze dus een van haar zaken bij de Raad van State. Tenminste, de provinciale goedkeuring van het bestemmingsplan werd geschorst omdat de motivering van de veiligheid onvoldoende was. De vuurwerkramp van Enschede heeft de alertheid van bestuurlijksrechtelijk Nederland namelijk danig aangescherpt. Koortsachtig begon de provincie aan een nieuwe motivering. De luchtkwaliteit van de nabijgelegen A4 - een ander argument van Van Ootmerssen - werd gemeten en die bleek niet strijdig met de nieuwe Europese normen. De veiligheid van de munitiedepots bleek lastiger: TNO voert hier defensieonderzoek uit en had daarvoor een geheime vergunning die voorziet in een veiligheidszone van 300 meter. Maar met geheime vergunningen kun je tegenwoordig niet meer aankomen, dus besloot de provincie zekerheidshalve om de zone met honderd meter te vergroten, zodat in ieder geval voldaan werd aan de 'Van Houwelingen'-circulaire die woningbouw binnen vierhonderd meter van een munitiedepot verbiedt. Dat betekent echter wel dat er honderd huizen van park Boswijk 'onveilig' werden, volgens de provincie was dat acceptabel als TNO op termijn zou verhuizen. TNO, dat staande houdt dat er geen enkel risico is voor die huizen, verklaarde zich daartoe na topoverleg met Pronk en de provincie in principe bereid. De bouw van een nieuw laboratorium, waarvoor de eerste paal al was geslagen, werd stilgelegd. De zaak leek in kannen en kruiken. De gedupeerde kopers schreven mevrouw Van Ootmerssen - die erom bekend staat dat ze doorvecht tot de laatste snik - smeekbrieven om hun woongeluk niet langer te verstoren: het grootste deel van Park Boswijk was immers al gebouwd dus haar tweetrapsraket was sowieso al onklaar. Die brieven maakten weinig indruk op de gepensioneerde juriste. Maar ook de kopersvereniging bleek een juriste in haar gelederen te hebben en die wees fijntjes op artikel 3:13 van het Burgerlijk wetboek, dat het mogelijk maakt om iemand schadeplichtig te stellen die onevenredig zijn belangen uitoefent. Mevrouw van Ootmerssen zwichtte onder protest: 'Ik maak me zorgen om de rechtsstaat als burgers elkaar in de haren vliegen.' Maar toch kwam de zaak opnieuw voor de Raad van State. Nu was het TNO, dat door Van Ootmerssen in de zaak betrokken was geraakt, dat een schorsing aanvroeg. Het onderzoekslaboratorium wil namelijk wel weg, maar zo lang niet duidelijk is waarheen en wie dat betaalt, wil het zich formeel nergens aan binden. 'We zijn geen kantoor dat je zomaar even verplaatst', zegt woordvoerder Maarten Lörtzer. Eind november deed de Raad van State opnieuw uitspraak en stelde TNO in het gelijk. Behalve het kavel van Jap Tjong is er nog een tweede grondstuk dat voorlopig onbebouwd blijft. Het grote gevecht om de schadeloosstellingen kan beginnen.
Taal / Language
Boeken
- Leven onder het luchtruim
- Bouw in de buurt – Leidraad voor Nederland
- Slim Zand – Hoe ASML verscheen in Veldhoven
- Asfaltreizen – Een verkenning van de snelweg
- Binckhorst Magazine
- De marktgids voor Amsterdam
- De mobiele stad – Over de wisselwerking van stad, spoor en snelweg
- De Ronde van U.
- De vierkante meter
- Eigen baas – Kort & krachtig
- Eindhoven Hoofdstad
- Groeten uit Vinexland
- Handboek Eigen Baas (gratis)
- Het land van Lely – Reisboek in 103 stukken
- Kruispunt Utrecht
- Kunstwerken & Kunstwerken
- Lelysteden – Een associatieve reisgids
- Naar een alzijdig station
- Onder Weg!
- Ruimte voor de Amsterdamse binnenstad
- Snelweg x Stad
- Stedelijke vraagstukken, veerkrachtige oplossingen
- Streetwise Rotterdam
- Turtle 1 – De auto uit Afrika
- Wij zijn goed
Kranten en tijdschriften
- AD Magazine
- Academie van Bouwkunst
- Arcam
- Archined
- Architectuur Lokaal
- Arma
- Autoweek
- BPD Magazine
- Blauwe Kamer
- Bouw
- Brussel Deze Week
- CRa
- De FLA-krant
- De Gids
- De Groene Amsterdammer
- De Journalist
- De Volkskrant
- De Zaak
- HP/De Tijd
- Het Financieele Dagblad
- Het Parool
- Humanist
- Intermediair
- Lira Bulletin
- Lucasx
- Mainline
- Metro
- NRC Handelsblad
- NRC Magazine
- NRC Next
- NRC Weekblad
- New Business
- OneWorld Magazine
- Podium voor Architectuur
- Psy
- S+RO
- Smaak
- Spiegel Online
- Stad-Forum
- Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken
- Trouw
- Uit&thuis
- VPRO Gids
- Veldhovens Weekblad
- Vrij Nederland
- Wallenburgtribune
- Wij maken Nederland
Projecten
Onderwerpen
Series
- De kust
- De lunch
- De markten van Amsterdam
- De mobimens
- De telefooncel
- Dossier A2
- Dossier A4
- Dossier A10
- Dwars kijken
- Expats
- Fietsverkenningen zuidwestflank Amsterdam
- Get your kicks on the E3
- Groeten uit Vinexland
- Het ontwerp
- Het product
- IJ-tje
- Na dato
- Noord-Amsterdam
- Poldernormen
- Rond Brussel
- Sloop
- Stedenatlas
- Strijd om de ruimte
- Tand des tijds
- Turtle 1
- Wat doet dat daar
- Weststrook
- Zinloze mobiliteit