Ratten bijten elkaar dood als ze met velen in een kleine ruimte verkeren. Mensen niet, die schikken en plooien, overleggen en ruziën, bedisselen en regelen. Deze week in een 18-delige serie over de strijd om de ruimte: Mierlose villabewoners versus asielzoekers.
De overgang tussen de Brabantse gemeentes Geldrop en Mierlo is klassiek. Komende vanaf de grote koepelkerk van Geldrop doorsnijd je eerst een buurt met rijtjeshuizen, vervolgens een villawijk verscholen in het groen, dan een lege akker en daarna beginnen de verspreide villa’s van Mierlo en zo nader je langzaam het centrum van deze buurgemeente.
De akker ligt op de gemeentegrens, aan de Mierlose kant om precies te zijn. Op deze akker liet het COA – het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers – zijn oog vallen voor de vestiging van een tijdelijk asielzoekerscentrum voor vierhonderd personen. De vlakte van vier hectare lijkt er welhaast voor gemaakt, zo keurig ligt ze uitgespaard in de bossen. Je kunt er zelfs twee centra kwijt, aan weerszijden van de weg ligt een lap grond braak. Asielzoekers zouden zich er snel thuisvoelen, veel aanpalende villa’s zijn omgeven door manshoge hekken met prikkeldraad. Net als thuis.
Het COA koos vorig jaar mei voor de zuidelijke akker, omdat het die kreeg aangeboden door een grondopkoper met wie het al vaker succesvol zaken had gedaan. Het COA moest wel, want de vijf verzoeken die het tussen 1999 en 2001 aan de gemeentes Mierlo en Geldrop deed, hadden niets opgeleverd. Met de COA-keuze kon Mierlo zich verenigen. Tenminste, het gemeentebestuur, want de villabewoners waren woedend.
Twee verenigingen zagen het levenslicht: Sparrenbos aan de Mierlose zijde en Berkenhout aan de Geldropse zijde. En mensen met geld weten zich te weren: ze schakelden advocaten in voor de juridische procedures, een makelaarskantoor om alternatieve locaties te zoeken en ze bewerkten de politiek om de gevonden alternatieven in overweging te nemen. De gemeenteraden van beide plaatsen, die overigens in 2004 fuseren, gingen akkoord op voorwaarde dat alternatieven voldeden aan de harde eisen van het COA: minimaal 3,5 hectare, direct beschikbaar voor een periode van vijf jaar, openbaar vervoer naar dagelijkse voorzieningen als winkels.
Een onafhankelijk bureau zou de alternatieven vergelijken aan de hand van objectieve criteria. Maar ja, wat is onafhankelijk? En wat is objectief? De opdrachtgever van het onderzoek was het COA, dus was betaalbaarheid (weegfactor twee) net iets belangrijker dan de afstand tot woningen (weegfactor anderhalf). Volkomen logisch voor het COA, onbegrijpelijk voor de villabewoners die maar naar één ding kijken: overlast en de waardedaling van hun huizen die daaruit onvermijdelijk zou voortvloeien.
‘De prijzen zullen zakken. Maar zelfs als je je huis niet verkoopt, heb je toch niet het genot waarvoor je betaald hebt. Ook dat is een vorm van waardedaling’, zegt Jan van Kasteren, secretaris van Berkenhout. Hij gelooft dan ook niets van de onderzoeksresultaten die vorige maand verschenen in Economisch Statistische Berichten. Onderzoeker Marcel Theebe vergeleek de verkoopprijs van ruim 113 duizend huizen op de nabijheid van een asielzoekerscentrum en vond geen verschil. ‘Asielzoekers vormen dus geen bedreiging voor de waarde van uw woning’, concludeerde hij klip en klaar. Daarvan is ook makelaar Verstralen overtuigd, die vlak bij de locatie vijfduizend vierkante meter grond aanbiedt voor 1,23 miljoen euro. Op zijn reclamebord ‘Bouw hier uw droomhuis met de natuur als uw buurman’ wordt het woord ‘natuur’ regelmatig overgeplakt met ‘asielzoekers’.
Ondanks het wantrouwen van de villabewoners leidde het onderzoek naar de zestien aangedragen alternatieven weldegelijk tot een andere keuze. Toch was Van Kasteren niet blij: nu kwam de noordelijke akker uit de hoge hoed en die ligt zelfs nog iets dichter bij zijn woning. Maar hij was vooral niet te spreken over het feit dat een alternatief aan de andere kant van Geldrop überhaupt niet was onderzocht. Volgens de onderzoekers omdat de eigenaar, Philips, dat terrein niet wilde verhuren.
Was alles nu verloren? Nee, op de Rotaryclub hoorde Van Loon, een gepensioneerd interim-manager, van het probleem en als directeur van een inderhaast opgerichte beleggingsmaatschappij, Sanvar BV, nam hij een optie om het terrein van Philips te kopen en het vervolgens te verhuren aan het COA. Deze actie was het spiegelbeeld van de truc van negen Vughtenaren die eind 1998 een nabijgelegen bejaardenhuis opkochten om te voorkomen dat er asielzoekers inkwamen.
De gemeente Geldrop besloot de locatie alsnog te laten onderzoeken, en daarbij scoorde het Philipsterrein iets slechter dan de noordelijke akker. Ook hier staan namelijk woningen binnen een straal van honderd meter, niet in een villawijk maar in een woonwagenkamp. Een voordeel, vond de indiener van dit alternatief: ‘Gelijktijdig kan toezicht worden gehouden op het doen en laten van de woonwagenbewoners.’
De gemeenteraad van Geldrop oordeelde na een heftige vergadering anders en bleef bij de noordelijke akker. Net zoals de Mierlose raad. In de loop van deze maand zal de gemeente Mierlo bekendmaken dat ze artikel 17 wil toepassen op de bouwaanvraag van het COA: vrijstelling van het bestemmingsplan voor vijf jaar.
De villabewoners zullen bezwaar aantekenen en naar de rechter stappen, de gemeente Mierlo ziet het met vertrouwen tegemoet. ‘Stalinistische showprocessen’, briest Van Kasteren, ‘tegen het COA kun je je niet verweren. Het is droevig dat elke Nederlander die een woning of een stukje grond heeft, gevaar loopt een AZC naast zich te krijgen.’ Dat je dat met geld en contacten niet kunt tegenhouden, kan hij maar nauwelijks verkroppen.
