Roulette

Uitspanningen van weleer, hoe handhaven ze zich? Vandaag de pier van Scheveningen, sinds 1991 in handen van het Van der Valkconcern.

Een ingeblikte damesstem moedigt de gokkers op de pier van Scheveningen aan: ‘Please hurry up, bets are closed’. Mechanisch gooien twee bezoekers op leeftijd muntjes in de roulette-automaat, het mechaniek schiet een balletje af en wanneer de draaiende schijf tot stilstand is gekomen vermeldt de stem het winnende nummer. Echt nodig is dat niet, de automaat spuugt zelf muntjes uit als de speler goed heeft gegokt. Het enige personeelslid houdt zich onledig met het vervangen van vuile asbakken door schone.
Het is elf uur ’s ochtends, uit de luidsprekers klinkt Sinatra’s Strangers in the night en het uitzicht vanuit de ovale speelzaal is overweldigend: het Kurhaus en de torenflats blinken onder een helblauwe lucht en aan de einder, ver voorbij de strekdammen van de vissershaven, staan de kranen en schoorstenen van Rotterdam in strenge slagorde.
Sinds twee jaar kan er op de pier worden gegokt en dat is ‘wezenlijk voor de exploitatie’ volgens directeur Piet van de Poel. ‘Vroeger was het genoeg om boven zee te wandelen, nu moet je je zelf voortdurend heruitvinden om mensen te trekken.’ En dus zorgde het Van der Valkconcern sinds de overname van de verpauperde pier in 1991 ondermeer voor een nieuw restaurant, een overdekte wandelpromenade met winkels, een bungy  jump en een tokkelbaan: een stalen kabel waarlangs je met een rotvaart van de toren naar het strand kunt afdalen.
Nieuwlichterij op de eens zo eerbiedwaardige pier? Niet echt: vanaf de opening in 1901 werd alles uit de kast gehaald om het publiek te vermaken. ‘Nergens op Scheveningen vond je zooveel speelgoed voor volwassenen in den vorm van automaten’, schreef de Schevenings Koerier over de pier. Waaghalzen konden met een fiets het water inrijden, ballonnen zorgden dat de fiets bleef drijven. In de eerste jaren werd het behendigheidsspel ‘jeu de poule personnelle européenne’ beoefend, maar dat werd al snel verboden omdat het teveel deed denken aan gokken. Om de concurrentie met andere Europese badplaatsen het hoofd te bieden, probeerde de eigenaar van de pier, Exploitatie Maatschappij Scheveningen, eind jaren twintig al toestemming te krijgen voor een casino. Vergeefs.
De oude pier, die officieel wandelhoofd heette omdat het Engelse woord ‘pier’ toen nog werd vermeden, overleefde de Tweede Wereldoorlog niet. In 1943 verwoestte brand het restaurant en uit angst voor een invasie ontmantelden de Duitsers de rest. Tot hun ontzetting troffen de Hagenaars na de bevrijding, toen ze het strand weer op mochten, een lege zee aan. Alleen bij extreem laag water staken de resten van de stalen kolommen nog boven de waterlijn uit.
Al snel werden er plannen gemaakt voor een nieuwe pier, maar het ministerie voor Wederopbouw gaf pas eind jaren vijftig toestemming voor zoiets luxueus’ en overbodigs. Van een remake was geen sprake: de architecten Maaskant, Dijk en Apon ontwierpen een robuuste, functionalistische pier. Het grootste verschil met de jugendstil-pier was de scheiding van wandelen en vertier: de pier zelf werd het exclusieve domein van flaneerders, entertainment en commercie bleven beperkt tot de drie ‘eilanden’ die aan de pier werden gekoppeld. In 1961 was de nieuwe pier klaar en halverwege de zomer waren er al een miljoen bezoekers geweest: Nederland vierde het einde van de wederopbouw.
Drie jaar geleden werd de pier over de hele lengte overkapt en om de vijftig meter kwam er een winkeltje. Op de pier kun je nu voetbalsjaals kopen, en t-shirts met teksten als ‘Drank is eerder op dan je lief is’. Maar Maaskant indachtig is er tegelijk een nieuw voetgangersdomein geschapen, bovenop de overkapping. Als een flauw oplopende schans verheft deze promenade zich boven de golven: Scheveningen heeft weer een waardig wandelhoofd.