Op sommige ideeën kun je alleen maar jaloers zijn. Zoals op het idee van fotograaf Theo Baart om de snelle transformatie van de Nederlandse openbare ruimte te tonen aan de hand van de taal. Baart inventariseerde de newspeak van de ruimtelijke ordening en verbeeldde elk van de zo verkregen zestig woorden. Zijn reis van ‘afvalstort’ via ‘ganzengedoogzone’ naar ‘wonen aan het water’ levert indringende beelden op van Nederland rond de eeuwwisseling. De elementen die het aanzien van ons land van oudsher bepalen – water, wonen, werken – hebben gezelschap gekregen van een krachtige nieuwkomer: vrije tijd. Neem de foto van het Enschedese leisure park in aanbouw: bij de bedrijfshallen van sandwichpanelen denk je aan distributie en montage, maar deze edge city zal straks een compleet attractiepark huisvesten. ‘Het platteland wordt omgevormd tot een consumptielandschap’, zegt vrijetijdsdeskundige Hans Mommaas in een van de negentien interviews die journalist Tracy Metz voor dit boek maakte.
Het verlangen naar leegte loopt als een rode lijn door de interviews: minister Pronk is net zo bezorgd over het dichtslibben van Nederland als de autoforens, de historisch geograaf, de bedrijfsadviseur en de vluchteling. Mohammed abd-Alhamid, een Soedanees die elke dinsdag van Amsterdam naar Limburg moet om te stempelen, antwoordt op de vraag of de Veluwe een khalaá is, het Arabische woord voor leegte: ‘Nou…, in het midden een beetje. Maar dan wel met wegen en paden en een museum. Meer een suggestie van een khalaá.’ En zelfs die suggestie staat op veel plekken onder zware druk.
‘Atlas van de verandering: Nederland herschikt’; Theo Baart, Tracy Metz, Tjerk Ruimschotel; NAi Uitgevers/IOP; ISBN 90-5662-152-1; ƒ34,50
