In 1831, toen België zich net had afgescheiden, vreesde de Nederlandse regering dat de opstand over zou slaan en legerde Hollandse militairen aan de Brabantse grens. Spottend noemden de soldaten uit het rijke westen de armelijke dorpen waar ze gelegerd waren de ‘acht zaligheden’, waar de inwoners in zalige onwetendheid leven.
De spotnaam werd een geuzennaam en later een toeristische slagzin. Eersel, de grootste en mooiste van de acht, omarmde de benaming voluit en zette, om te onderstrepen dat het leven hier goed is, op de Markt een bronzen beeldje van een boertje die met de handen op zijn rug rustig om zich heen kijkt: ‘De contente mens’.
Toch gaat de moderne tijd ook aan dit dorp niet ongemerkt voorbij, mede door de stormachtige ontwikkelingen van de kenniseconomie in Brainport Eindhoven: het hoofdkantoor van ASML ligt op tien kilometer afstand. Het aandeel inwoners met een migratieachtergrond is met tien procent nog altijd bescheiden, maar wel groeiend.
Drie jongens en drie meiden, allemaal zeventien of achttien jaar oud, komen op een vrijdagavond op een klein bedrijventerreintje aan de rand van het dorp bij elkaar om te praten over Eersel.
Een dorp blijkt voor hen in de eerste plaats iets sociaals. Als ze de vraag krijgen om de belangrijkste plekken van het dorp op de kaart te zetten, komen ze dus niet alleen met de Markt, maar ook bijvoorbeeld met hun favoriete pizzeria, de sportclub, de crossbaan en de zwemplas aan de snelweg. Het Quackelbos, een parkje met een eendenvijver, hoort ook in het rijtje, maar het Poeliejoepark, waar het openluchttheater staat, niet: dat vinden ze door de ontbrekende sociale controle niet veilig. Ook het fietstunneltje richting Steensel, een van de andere zaligheden, valt negatief uit de toon: het is een ‘vies tunneltje’, waar vooral de meiden zich niet veilig voelen. Een van de meiden had graag meegedacht over kunst om het tunneltje op te knappen, maar de gemeente ‘heeft al iemand in de arm genomen’.
Alles is er eigenlijk, zeggen ze, behalve een plek waar jongeren tussen de vijftien en achttien elkaar kunnen treffen, want ze zijn te groot voor het servet (lees kinderboerderij en speeltuin) en te klein voor het tafellaken (lees café en restaurant). Ze schuiven het leegstaande protestantse kerkje aan de rand van het centrum als mogelijke plek naar voren, een mooie ruimte met een goede akoestiek. En als dat niet kan, dan graag een directe busverbinding met het centrum van Eindhoven, da’s ook goed.
Vrij naar het beeldje op de markt zou je hen ‘de contente jongeren’ kunnen noemen. Een paar gaan studeren en zullen dan mogelijk een tijd elders wonen, in Eindhoven of Utrecht, maar hun toekomst ligt in Eersel, daar zijn ze zeker van, of desnoods in een dorp dat er op lijkt. Dat hun dorp verandert door de instroom van onder andere statushouders en werknemers van ASML baart ze geen zorgen, integendeel: mensen zijn welkom om zich hier thuis te voelen, de ‘ons’ van onze plek wordt dan gewoon wat groter.
Meer moeite hebben ze met de manier waarop de nieuwbouwwijk de afgelopen twee decennia tegen de zuidkant van het dorp is geplakt. In Kerkebogten, een wijk met ruim vierhonderd woningen, zijn de straten allemaal recht en er is bijna geen groen, ‘alleen een enkele boom’. Dat vinden ze helemaal niet de goede sfeer, want Eersel is groen en mooi en dat moet gewoon zo blijven.
Quotes scholieren
‘Zonder kinderkopjes is het geen Markt, dan is het gewoon een straat’
‘Die oude pomp kan wel weg!’ ‘Nee, joh, die moet blijven!’
‘Gewoon in elk dorp één halte en dan zoefff direct naar station Eindhoven.’
‘Is dat openluchttheater eigenlijk ooit gebruikt? Dat is toch ook veel te klein?’
‘Ik ken niet iedereen, maar ik ken wel veel mensen.’
‘Er moet nog wel iets komen waar jongeren gewoon uit kunnen gaan.’
Plaats
Eersel (Noord-Brabant)
Ontwerpteam
ONNA Architect – Marloes Menting
