Waarom vraagt een kunstenaar die haar beeld wil onthullen in ’s hemelsnaam Bureau Geen Kunst om het openingswoord uit te spreken? Is dat masochisme? Of is het een typisch staaltje van het moderne kunstdebat dat elke kritiek in zich opneemt en tot onderdeel van het kunstwerk maakt? ‘O, u bent het niet met dit kunstwerk eens? Wat interessant! Dat zegt veel over u. Vertelt u eens wat meer.’ En de kunstenaar constateert dat het kunstwerk bij de toeschouwer toch maar mooi ‘een stukje bewustwording’ teweeg heeft gebracht.
En omgekeerd: hoe komt Bureau Geen Kunst erbij om de uitnodiging voor een praatje te accepteren, terwijl de naam van het bureau er toch geen misverstanden over laat bestaan wat het doel is: Geen Kunst. Even voor de duidelijkheid: BGK bemoeit zich alleen met de openbare ruimte. Wat kunstminnaars binnen de beslotenheid van woning, galerie of museum doen, is hun zaak. Zo luidt stelling drie van BGK.
En de negende stelling van BGK luidt: ‘Nederland is overwoekerd met gelegenheidskunst. BGK beijvert zich voor de identificatie en verwijdering van onnodige, overbodige en modieuze kunstwerken.’
Maar wacht even: is dit beeld wel een kunstwerk? Dat Kramer een kunstenaar is, daarover kan geen misverstand bestaan. Als je Kunstenaar Bastienne Kramer googelt krijg je 337 hits.
Maar daarmee is Rembo, zoals dit beeld heet, nog niet per se een kunstwerk. Ik ben journalist van mijn vak, maar dat wil niet zeggen dat ik alleen maar journalistieke stukken schrijf. Ik zal u mijn gedichten besparen.
Zelf is Kramer enigszins cryptisch over het kunstgehalte van het beeld: ‘Rembo is een sculptuur voor openbaar gebruik’ staat op de uitnodiging. Daarin vertelt ze ook al wie het sculptuur zouden moeten gebruiken: ‘vernielzuchtige wandelaars’. In het persbericht zegt ze verder dat het beeld ‘een beweeglijke vertaalslag voor het verschijnsel vandalisme’ is.
Dit beeld mag namelijk vernield worden. Als er een stuk vanaf wordt geslagen, dan komt Kramer het persoonlijk repareren. Op de beschadigde plek legt ze dan een inlay van brons. De beschadiging wordt dus niet stilletjes weggewerkt, nee, die wordt juist benadrukt. Kijk, hier was een vernielzuchtige wandelaar actief.
Misschien mag het beeld niet alleen vernield worden, maar moet het zelfs vernield worden om als kunstwerk te groeien. Want, zo besluit de uitnodiging ‘Rembo verandert in de loop van de tijd van een keramisch beeld in een bronzen beeld.’ En zoals iedereen weet: brons is een voornamer en hoogwaardiger materiaal dan gebakken klei.
Kramer is de vernielzuchtige wandelaar dus dankbaar als hij of zij het beeld beschadigt. Feitelijk is hier dus sprake van uitlokking tot geweld.
Overigens onderschat Kramer de moderne vernielzuchtige wandelaar enigszins als ze het erover heeft dat het beeld in de loop van de tijd van brons wordt. Want zoveel tijd zou er wel eens niet kunnen verlopen voor het huidige beeld vervangen is.
Een scherf van keramisch beeld slaan is een vernieling die ik eerder met de jaren vijftig associeer dan met het begin van de 21ste eeuw. Met de aanslag op de Twin Towers nog vers in het geheugen, zou het misschien goed zijn als Kramer een compleet bronzen beeld achter de hand had.
Maar ja, dan werkt de grap natuurlijk niet meer, dan had ze er net zo goed meteen een bronzen beeld kunnen neerzetten. Het is dus wel een beeld met een gebruiksaanwijzing: de kunstenaar vindt het goed dat het vernield wordt, zij moedigt dat zelfs aan, maar wel op haar termen, namelijk ‘partieel’ zoals het in het persbericht heet. ‘Stukje bij beetje’ dus. Dus het beeld niet met een PC Hooft-tractor omvertrekken, geen burning man feest naar Amerikaans voorbeeld waarbij beelden met grote vuren in de fik worden gestoken, geen scud-raketten erop afvuren.
Ik begon dit praatje met de vraag of het masochisme van de kunstenaar is om BGK te vragen voor het openingspraatje. Ik denk dat het antwoord bevestigend is. Zoals Kramer er belang bij heeft dat haar beeld vernield wordt, zo wil ze ook graag verbaal worden aangepakt.
Maar vergeet niet dat de masochist de baas in de SM-relatie: hij of zij geeft de grenzen van het spel aan.
Toch heeft de sadist, en in die rol heeft Kramer mij gemanoeuvreerd, één uitweg. U kent misschien de grap van de masochist die tegen de sadist zegt: ‘Sla me dan, sla me dan’. Waarop de sadist antwoordt ‘Zou je wel willen, lekker niet.’
En zo gaat BGK, heel sadistisch, niet in op de provocatie van Rembo en wens ik het beeld een ongeschonden toekomst toe. En tegen alle vernielzuchtige wandelaars zou ik willen zeggen: Laat je niet provoceren en houd je handen thuis. En mocht het je allemaal teveel worden: er staat in dit park nog genoeg kunst, meer dan genoeg. Neem bijvoorbeeld die hondjes verderop op het viaduct
