De kraan waar niemand uit kan drinken

In Nederland gebruiken we water van Spa-kwaliteit om de tuin te besproeien en de auto te wassen. Ecowijken proberen een einde maken aan deze verspilling door de aanleg van een apart systeem met ‘huishoudwater’, beter bekend als ‘grijs water’. Hoewel de kwaliteit van dit water nog steeds aanzienlijk beter is dan dat in de meeste derde-wereldlanden, moet in Nederland elke kans worden uitgesloten dat iemand ervan drinkt. Grijs water wordt daarom tot nu alleen gebruikt om de wc door te spoelen.
De eerste bewoners van de Utrechtse wijk Leidsche Rijn kunnen ook de was gaan doen met grijs water, en hun gazon ermee sproeien. Deze maand worden de eerste 59 woningen opgeleverd met ‘waterstopcontacten’ die elke vergissing uitsluiten: er komt alleen water uit als de speciale ‘stekker’ erin is gestoken met daaraan een waterslang. Ontwerper Cor Beijersbergen van Well Design: ‘We hebben gekeken naar het elektriciteitsnet. Daar staat continu 230 volt op en daar kun je ook niet bij zonder speciale hulpmiddelen.’
Well Design werd anderhalf jaar geleden benaderd met de vraag of er een inherent veilige kraan bestond. Nee dus, en het ontwerpbureau zag een reusachtige markt braak liggen want overal in Nederland staan stadsuitbreidingen op de tekentafels: Leidsche Rijn 30.000 woningen, IJburg 20.000, de Waalsprong 40.000. Beijersbergen zocht contact met Flamco, een ‘messingverwerkend bedrijf’ dat vooral cv-installaties maakt. Samen ontwikkelden ze de Safe Tap, een tappunt in de vorm van stekker en stopcontact.
De stekker is bezaaid met kleine nopjes voor de grip en wordt met een kwart slag op het stopcontact gezet. Een zich verwijdende groef op het contact geeft de draairichting aan. De bajonetsluiting loopt soepel en zwaar tegelijk, wat een industriële uitstraling geeft. Ook het uiterlijk helpt een handje: het stopcontact zit in een huis van ASA-kunststof vermengd met metaaldeeltjes. Beijersbergen: ‘Als de kraan er degelijk uitziet krijgen mensen ook vertrouwen in het water dat eruit komt.’
Als de stekker helemaal dichtzit hoor en voel je een duidelijk klik. Kees van Spronsen van Flamco: ‘Dat was makkelijk verzonnen door de ontwerper, maar die klik heeft veel hoofdbrekens gekost. Uiteindelijk hebben we met een vingerfrees een oplopend randje gemaakt waar de stekker tegenaan loopt. Maar na tienduizend keer is de klik wel weg.’
Op de stekker zit een blauwe hendel, dat is de kraan zelf. Naar rechts is open, links dicht. Het is geen probleem om de stekker van het stopcontact te halen terwijl de kraan openstaat: een palletje in de stekker neemt de blauwe hendel automatisch mee zodat overstromingen uitgesloten zijn. Bijkomend voordeel: stekker en kraan staan meteen in de goede stand om de stekker weer aan te sluiten.
Een beetje kraan heeft tegenwoordig geen leertje meer, maar twee supergladde keramische plaatjes die over elkaar schuiven. Zo ook de Safe Tap. Pas als de uitsparingen in de plaatjes tegenover elkaar zitten kan er water doorheen. Levensduur: minstens 300 duizend keer open en dicht, tienmaal zo veel als de kraan zelf.
Net als bij een stopcontact voor krachtstroom is de opening afgedekt met een plaatje. ‘De spinnenklep’ noemt Beijersbergen hem, omdat deze verhindert dat er buiten spinnen in de kraanmond kruipen. Als je het klepje openklapt verschijnt op de binnenzijde een rood verbodsbord met een kraantje en een glas water, het officiële symbool voor niet-drinkbaar water.
De stekker is er in twee versies: een voor de wasmachine en een voor de tuinslang. De wasmachine-versie eindigt met een ‘knelwartel’, een schroefdraad met een lichte knik die zorgt dat de wasmachineslang netjes recht naar beneden hangt. De tuinslangstekker gebruikt een snelkoppelsysteem dat vergelijkbaar is met dat van de plastic Gardena-slangen, alleen steviger. Voor de montage zijn een steeksleutel en een inbussleutel bijgeleverd.
Beijersbergen kijkt al naar verdere toepassingen voor het waterstopcontact: ‘Vroeger zat alles vast in een huis: bedstee, inbouwkasten, banken. Nu zijn die dingen verplaatsbaar, alleen de keuken en de cv zijn nog statisch. Met een waterstopcontact kun je ook die mobiel maken zodat je je huis kunt aanpassen aan je eigen smaak. Ook voor de handel is het goed, want dan kopen mensen vaker nieuwe spullen.’