Een telefoon die kwartjes slikt

De appelgroene telefooncel van KPN heeft een concurrent gekregen. Telfort introduceerde vorige week haar nieuwe cel op het station van Leiden. Tromgeroffel, snorrende camera’s en dansende mimespelers konden niet maskeren dat het gaat om een bestaand Brits product in een nieuw jasje. Niet verwonderlijk, want Telfort is voor de helft eigendom van British Telecom (BT) en voor de andere helft van de Nederlandse Spoorwegen. De nieuwe cel zal dan ook alleen op NS-terrein verrijzen: de komende vier maanden worden alle 770 KPN-cellen in en rond stations afgedankt.
Er zijn twee varianten van de Telfortcel: een echte gesloten cel en een meer dan manshoge zuil die als stand alone kan worden geplaatst of in groepjes van drie zoals in Leiden. De cel is alleen bedoeld voor stationspleinen, de eerste verschijnt 28 januari op station Haarlem. Beide modellen hebben een oranje-blauw jasje van de hand van grafisch vormgever Rob Verhaart (38) van de Design Company. ‘Het was een typisch Brits product: industrieel en robuust. Ook de kleurstelling – overwegend zwart met wat bordeauxrode accenten – moet vandalen overtuigen van de onverwoestbaarheid. Dat is precies het tegenovergestelde van de Nederlandse strategie: hier zijn telefooncellen fragiel en lichtvoetig, ze manen tot respect.’ Verhaart, die zijn bewondering voor de Nederlandse cellen van concurrent Landmark niet onder stoelen of banken steekt, vindt de ‘hufterproof’-benadering onnodig bot. Aanvankelijk wilde BT van geen wijken weten: je moet klanten wereldwijd tegemoet treden als een bende Arsenal-fans. Uiteindelijk mocht Verhaart de cel toch aanpassen aan de Nederlandse smaak. Zijn ingreep bleef noodgedwongen beperkt tot grafische restyling.
Verhaart zat vast aan de Telfort-kleuren: oranje en donkerblauw. ‘Oranje is een goede signaalkleur, maar je moet oppassen dat je je niet overschreeuwt. Bovendien kiezen alle nieuwe telefoonaanbieders voor oranje omdat het hip is. Ik heb dus zoveel mogelijk alles blauw gemaakt, met een paar oranje elementjes. Alleen de telefoonhoorn blijft zwart: BT weigerde een blauwe versie te maken.’
De belangrijkste vernieuwing van de cel is in feite een stap terug: er kan weer met baar geld worden betaald. British Telecom Pay Phones merkte in Engeland dat de omzet terugliep op plaatsen waar telefooncellen alleen kaarten accepteerden, alleen in gevangenissen waren die apparaten een succes omdat telefoonkaarten daar juist als betaalmiddel fungeren. Volgens het Britse bedrijf geeft tachtig procent van de bellers de voorkeur aan contante betaling en dus besloot het alleen nog gecombineerde cellen te plaatsen.
Telfort is al bekend van het concept ‘Pak & Bel’ voor mobiele telefoons. Directeur Koos Vermeulen: ‘Die eenvoud willen we ook met onze telefooncellen. Ze moeten dus gewoon op kwartjes werken.’ Het tarief voor een tik is een kwartje, daarbovenop moet een begintik worden betaald. Het telefoondisplay vraagt dus aan het begin altijd om twee kwartjes, het lokale tarief op het informatiepaneel – dertien cent per minuut – ten spijt.
Na afloop van het gesprek komen de munten rinkelend terecht in een opzichtige kluis onder het telefoontoestel. Erg bang voor inbraak – de oorspronkelijke reden voor omschakeling op kaarten – is Vermeulen niet: ‘Alle cellen staan op goed verlichte en bewaakte plaatsen. Bovendien worden ze elektronisch 24 uur per dag bewaakt. Als er iets vreemds gebeurt ziet onze telefooncentrale dat en waarschuwt de politie.’
De Telfortcel werkt ook op telefoonkaarten. Helaas niet op de kaarten van concurrent KPN, want verrekening van de telefoontikken kost volgens Vermeulen te veel en is ‘dus niet in het belang van de klant.’ Een extra kaart in je portemonnee dus, totdat de cellen in het najaar geschikt worden gemaakt voor Chipper en Chipknip. Volgens Telfort duurt dat zo lang vanwege software problemen en het ‘testen van de functionaliteit’, een ongeloofwaardig argument want de Telfortkaart is zelf al een verkapte chipknip. Het lijkt waarschijnlijker dat het bestaande contract tussen KPN en Chipper snelle invoering in de weg staat.
De tucht van de Europese vrije markt leidt niet alleen tot tariefdaling – een Telfort-tik is twee cent goedkoper dan een KPN-tik – maar ook tot erosie van de Nederlandse vormgevingstraditie. Dat leidt niet alleen tot middelmatige telefooncellen, maar ook tot lelijke munten en bankbiljetten. Verhaart: ‘Het ontwerp voor de Euro zet voor ons de klok decennia terug, terwijl het voor landen als Italië en Griekenland pure vooruitgang betekent.’