Stomverbaasd vraagt het zwarte jongetje op zijn crossfiets waar ik een foto van maak. Als ik vertel dat het voor een stukje in de krant is, schudt hij bedenkelijk zijn hoofd. ‘U moet naar de Koekelbasiliek gaan, die is pas mooi.’ Onlangs was hij daar met zijn moeder en hij glimt nog steeds van trots dat er vlak bij zijn buurt zo iets schitterends te zien is. Maar de rotonde, die is saai.
In eerste instantie was het de naam die me hierheen lokte: de Vrijheidsrotonde. Maar wat heeft deze rotonde eigenlijk met vrijheid te maken? Een belangrijke rol bij de bevrijding heeft Ganshoren niet gespeeld, de geallieerden kwamen over de Tervurenlaan en om dat te gedenken is de rotonde er vernoemd naar veldmaarschalk Montgomery. Veel doden heeft deze gemeente evenmin te betreuren, op de site praats.be tel ik er tien, van wie er acht in Ganshoren zijn geboren en getogen. De meesten zijn ver van huis omgebracht, in Dachau, Mauthausen, Buchenwald.
De bevrijding die deze rotonde viert lijkt een andere, namelijk de vrijheid van de moderniteit, van de stedenbouwkundigen die de stad opnieuw uitvonden en haar bevrijdden van de nauwe straten, de donkere huizen, de onhygiënische omstandigheden. Hier heersen de principes van het CIAM, het Congrès Internationaux d’Architecture Moderne: licht, lucht en ruimte.
De flats zijn met gulle hand uitgestrooid, ze reiken tot meer dan twintig verdiepingen hoog en kijken aan de oostzijde uit over de stad en aan de westzijde over de natte hooilanden richting Vlaanderen. Voor stedenbouwkundigen is het een prachtig ensemble, een maquette op reuzenformaat die zichtlijnen openlaat en grote bouwblokken subtiel afwisselt met strookjes laagbouw. Maar dat vergt een geoefende blik.
De moderniteit is hier inmiddels sleets geworden: de bewoners verouderen, borden verbieden het betreden van de gazons, het naambordje van de rotonde is bedekt met een groene aanslag. Voor het jongetje op de crossfiets is hier weinig te doen, licht en lucht leveren nog geen levendige stad op.
