Amsterdam koestert zijn jodenbuurt en chinatown als toeristische attracties, maar excursies naar Little Turkey of geheel verzorgde rondwandelingen door Klein-Istanboel ontbreken. Sterker nog: het is niet eens duidelijk waar je dat zou kunnen vinden. De meeste Amsterdammers komen niet verder dan een globale verwijzing naar ’schotelcity’, waarmee ze zo ongeveer de hele stad ten westen van de ringweg aanduiden.
De cijfers van O+S, de Dienst Onderzoek en Statistiek van Amsterdam, wijzen inderdaad naar het westen. Geuzenveld-Slotermeer is het meest Turkse stadsdeel van Amsterdam, op de voet gevolgd door Bos en Lommer. Precies op het punt waar deze stadsdelen aan elkaar grenzen ligt de buurt met het hoogste percentage Turken: de Kolenkitbuurt-Noord.
Nu zeggen bevolkingsaantallen alleen nog niet alles: er moet voor bezoekers ook wat te beleven zijn. Een goede gids blijkt de onlangs verschenen Atlas Westelijke Tuinsteden Amsterdam, een stedenbouwkundige en sociologische verkenning van de stad ‘op ooghoogte’. Deze atlas noemt de Burgemeester De Vlugtlaan, de straat die vanaf de Kolenkitbuurt dwars door Slotermeer snijdt, een ‘Turkse stadsstraat’. Er zijn 41 winkels en iets meer dan de helft blijkt in Turkse handen, een derde is van autochtone Nederlanders en een zesde is Marokkaans. ‘Het was niet toevallig aan deze straat dat Albert Heijn zijn eerste filiaal met halal-afdeling opende’, zegt Wouter Veldhuis, een van de auteurs en tevens tuinstedeling.
De De Vlugtlaan is een boulevard van on-Amsterdamse allure: breed en met parkeerplaatsen aan beide zijden. Wees niet bang voor kneuterigheid, draaiorgels en fietsen die aan brugleuningen staan geketend: boodschappen doe je hier met de auto, parkeren is de eerste twee uur gratis.
Het is niet vreemd dat de De Vlugtlaan nog niet is ontdekt door toeristen en trendwatchers, want de Turkse winkels worden vooral door Turken bezocht, net zo goed als bijna alleen oudere, witte Amsterdammers in de autochtone winkels kopen. Volgens de Atlas onttrekken slechts vier van de 41 winkels zich aan deze etnische segregatie: er is een meubelaak die zowel Turken als Marokkanen bedient – de dubbelnaam Istanboel & Casablanca getuigt daarvan – en je hebt een supermarkt, een slagerij en een restaurant die behalve Turken ook ‘nieuwe stedelingen’ trekken, de jonge hoogopgeleiden die in Nieuw-West zijn komen wonen en waartoe ook Veldhuis zelf behoort. Deze winkels prijzen hun waren in het Nederlands aan, je kunt er met pin betalen en het assortiment is breed. Zo verkoopt Göreme Freshfood niet alleen Turkse bulgur maar ook Surinaamse bakbananen en Nederlandse lollo rosso. Slagerij Anatolia vaart zo goed bij de dubbele klandizie dat ze een paar deuren verderop twee winkelpanden aan het doorbreken is.
Onder Turkse klanten is de straat geliefd: zij gebruiken de trottoirs als ontmoetingsplek en wandelpromenade, het 24 uur per dag geopende tankstation halverwege de straat is een populaire plek om wat rond te hangen. Deze waardering voor de straat wordt noch gedeeld door de oude autochtonen, noch door de nieuwe. ‘Je wandelt er niet voor je plezier’, zegt een van de geïnterviewden in de Atlas en een andere nieuwkomer voelt zich er ‘zwaar in de minderheid’. Alleen met Koninginnedag is het anders, want de De Vlugtlaan is de vrijmarktstraat van heel Nieuw-West.
Het negatieve imago van de straat is volgens Veldhuis voor een goed deel te wijten aan gemeentelijk beleid. In het midden van de straat liet het stadsdeel een rij winkels verbouwen tot een gezondheidscentrum en dat zorgde voor twaalf blinde etalages. Hij vreest dat het stadsdeel de winkelfunctie van de De Vlugtlaan verder zal aantasten om de concurrentie voor de omliggende winkelcentra te verminderen. Is de Turkste straat van Amsterdam eindelijk bekend, staat ze al weer onder druk. Haast u dus naar de De Vlugtlaan.
Ivan Nio, Arnold Reijndorp, Wouter Veldhuis, Atlas Westelijke Tuinsteden Amsterdam – De geplande en de geleefde stad. Trancity/EFL Stichting, € 24,50
