Doe-het-zelf incheckbalie

Vliegen is beduidend oncomfortabeler dan een doorsnee busreis: verplicht reserveren en anderhalf uur voor vertrek in de rij staan om in te checken. Op Schiphol wordt die tijd sinds begin deze maand teruggebracht met automaten waarmee de reiziger zichzelf kan inchecken. Bijkomend voordeel: er is minder baliepersoneel nodig, in jargon aangeduid met de contradictio in terminis ‘grondstewardessen’.
De automaten zijn op zich niet nieuw: de afgelopen jaren plaatsten verschillende luchtvaartmaatschappijen automaten, elk met hun eigen vorm, kleur en uitstraling. Schiphol wilde een einde maken aan de ‘Las Vegas-achtige aanblik’ van haar strakke vertrekhallen, en liet als eerste een automaat ontwikkelen die de incheck van verschillende maatschappijen tegelijk kan afhandelen. Voorlopig staan de automaten nog alleen in vertrekhal 2. Als de proef slaagt komen ze ook in de andere vertrekhallen en op de parkeerplaatsen.
De automaat kreeg dezelfde maatvoering als de gewone incheckbalies. ‘Dat geeft een rustiger beeld’, zegt ontwerper Reynier Seepers van bureau Q-bus, ‘en dat maakt het tevens mogelijk om later stukken van de balies te vervangen door automaten. De zijpanelen laten we dan weg, die zijn bij een stand alone alleen bedoeld om de passagier geborgenheid te geven.’
De behuizing lijkt een beetje op een gokkast en bestaat uit twee delen: een rechthoekig deel met de invoersleuven en een lichtgebogen vorm met de monitor. ‘De gebogen vorm refereert aan de baliemedewerker die je gewend bent, in plaats van een gezicht zie je nu een scherm.’ Seepers heeft niet alleen gelet op passagiers van alle soorten en maten, maar ook op servicemonteurs. De inwendige apparatuur staat op wielen en kan met twee handgrepen naar voren worden getrokken. ‘Klein onderhoud zoals papier bijvullen doe je ter plekke. Voor een grote beurt rijd je alles eruit, schuift er een reserve-unit in en doet het onderhoud rustig in de werkhal.’
De computer in de automaat draait op aangepaste software van Microsoft Internet Explorer, die maakt het mogelijk om in enkele seconden te switchen tussen de programma’s van de zestien maatschappijen die nu zijn aangesloten, waaronder KLM, Kenya Airways en Czech Airlines. De passagier kan zich op twee manieren aanmelden: als hij een ATB-ticket heeft – een harde kartonnen kaart met magneetstrip – duwt hij dat ticket in de kaartlezer. De meeste tickets zijn echter nog van voddig papier, in dat geval moet hij zich aanmelden met een creditcard of frequent flyer card. De automaat zoekt vluchtnummer en reservering op. Met een touchscreen manoeuvreert de passagier naar het scherm met de plattegrond van het vliegtuig. De vrije plaatsen zijn lichtblauw gekleurd en hij kiest zelf een plaats. De keuzevrijheid is dus groter dan bij de balie waar alleen gevraagd wordt naar roken/niet-roken en raam/gangpad. Mensen die bang zijn voor een ongeluk kunnen nu zonder gêne een plaats achterin nemen. Ook kun je je raamstoel boven de vleugel veranderen in een plaats met vrij zicht.
Bij Amerikaanse vluchten moet de passagier ook zijn voornaam, geboortedatum, paspoortnummer en geslacht invoeren. De automaat kan Amerikaanse en Australische paspoorten zelf lezen en de gegevens overnemen. Nederlanders moeten de gegevens zelf intypen. Alle gegevens worden op het ATB-ticket vermeld, bij papieren tickets wordt voor de passagier een losse instapkaart geprint.
De automaten zijn in principe al geschikt voor het ticketloze tijdperk: de passagier hoeft dan alleen nog maar het reserveringsnummer in te tikken dat hij via internet heeft gekregen. Hij betaalt met een creditcard en de automaat spuugt de instapkaart uit. Er is zelfs al een aparte gleuf aangebracht voor de reçu van de overboeking.
Alleen passagiers met handbagage kunnen zelf inchecken, de automaat weet nog geen raad met koffers. Schiphol heeft nog geen concrete plannen om de automaten daarvoor geschikt te maken. Toch is dat technisch weldegelijk mogelijk: de Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa introduceerde afgelopen december in Frankfurt een automaat die de passagier én zijn bagage incheckt. De passagier zet zijn koffer op een weegschaal en de automaat draait, als er geen overgewicht wordt geconstateerd, een Gepäckanhänger uit. De passagier plakt de lange strook met barcode om het handvat en bevestigt met een druk op de knop dat hij klaar is. De automaat controleert met een scanner de barcode en schuift de koffer op de lopende band van het bagagesysteem. Deze automaat is evenmin vrij van beperkingen: hij is slechts berekend op één koffer. Ook bij overgewicht verwijst hij naar een ‘grondstewardess’.