Een afzuigkap die blaast

Een naar appeltaart geurend huis is leuk als jeugdherinnering, maar de moderne mens wil een geurloze keuken. Om dat te bereiken blaast de Tiro-afzuigkap een deel van de lucht – na zuivering – aan de zijkanten terug. Zo wordt aan weerszijden van de kookplaat een ‘scherm’ gecreëerd. Kookluchtjes die langs de zijkant proberen te ontsnappen, kaatsen terug tegen dat scherm en worden alsnog afgezogen. De ‘Twin techniek’ werkt vooral goed in open keukens, waar tocht de etensluchtjes verspreidt. Een voorloper van deze techniek van ATAG is het ‘Airback’-systeem. Dat zuigt de lucht in het midden op gewone snelheid af, en in een cirkel daaromheen op dubbele snelheid. Ook daarbij wordt de zijwaartse wasem tegengehouden door de weerstand van de luchtschil.
‘Het is geen probleem om met reuzenkracht alle lucht af te zuigen, maar dan moet je vervolgens de verwarming in huis drie standen hoger zetten. Ecologisch is dat natuurlijk waanzin’, zegt industrieel ontwerper Ad van Berlo (41) van het gelijknamige Eindhovense bureau. ‘Bovendien hebben bestaande keukens vaak een afvoerpijp van slechts tien centimeter doorsnede, dat stelt grenzen aan de hoeveelheid lucht die je kunt afvoeren.’ De Twin techniek beperkt de hoeveelheid afvallucht en daarmee het motorvermogen.
Het grote middenfilter van de Tiro bestaat uit lagen metaalgaas die in een stalen frame zijn gevat. Het vet blijft in het fijne gaas hangen, een indicatorlampje geeft aan wanneer het verstopt raakt en in de afwasmachine moet. Een 175 Watt-motor gooit de gefilterde lucht omhoog. Het grootste deel – maximaal 450 kubieke meter per uur – gaat door de afvoerpijp naar buiten, een klein deel botst tegen de bovenwand en wordt via de zijwanden naar de kleine zijfilters geleid en onder een hoek van vijftien graden terug naar beneden geblazen. Zo ontstaat een uitwaaierende ‘luchtrok’. ‘In beide zijfilters zit een actief-koolstoffilter dat de geuren wegvangt.’
In ruststand zie je van de Tiro afzuigkap alleen een horizontale strook metaal met zeven knopjes, de rest zit verstopt in een keukenkastje. Deze strook is de handgrip van een glazen plaat die met een soepele beweging naar voren kan worden getrokken. ‘De keuken wordt steeds meer de actieve ontmoetingsruimte van het huis, koken mag gezien worden. Als ontwerper wil je daarvoor een luxe, aangename sfeer te creëren. Bij vrijhangende schouwmodellen voor kookeilanden heb je alle vrijheid, daar kun je een juweeltje van maken. Maar bij een inbouwkap heb je letterlijk nauwelijks plaats om een eigen gezicht te creëren, het komt dus op detaillering en afwerking aan. De aluminium grip hebben we laten borstelen hebben we het de uitstraling van roestvrijstaal gegeven, daardoor sluit het aan bij de onderkant van de filters.’
Bewegende glasplaten zijn meestal gevat in geleiders die mee naar voren komen, Van Berlo koos voor een vrijhangende constructie van gehard glas. ‘Geleiders hebben normaal nog een tweede functie: de draden tussen de bedieningsknoppen en de motor zijn erin weggewerkt. We zijn daarvoor uitgeweken naar afstandsbesturing.’ Een bundel infrarood scheert over de glasplaat naar de bron, een groen oplichtend display op het vaste deel geeft aan in welke stand de afzuigkap staat. [De glasplaat zit met twee bajonetsluitingen vast, met een kwart handomdraai kan de plaat verticaal worden gehangen om hem makkelijk schoon te kunnen maken.]
Om het gebruik te vergemakkelijken heeft het bedieningspaneel geen knoppen met gecombineerde functies. ‘Met de plusknop en de minknop zet je de kap harder en zachter. Strikt genomen heb je dan geen aan/uit knop nodig. We hebben die knop toch toegevoegd omdat mensen zo’n functie verwachten. Als je de Tiro daarmee aanzet, springt hij meteen op stand één. Ook een knop voor de maximale afzuigstand is eigenlijk overbodig. Maar als de friet in de olie gaat of het eten aanbrandt, heb je geen geduld om stap voor stap naar stand vier te springen.’ Een druk op de ‘naloopknop’ zorgt dat de afzuigkap nog tien minuten de laatste luchtjes afvoert en dan vanzelf uitspringt. ‘Nog simpeler zou zijn om de bediening van de afzuigkap te integreren in het fornuis. Je zou de afzuigkap zelfs automatisch kunnen laten reageren op de hoeveelheid damp die uit de pannen komt, net als de ruitenwissers van luxe auto’s zelf reageren op de hoeveelheid regen. Maar dat durft ATAG nog niet aan zolang consumenten koken en afzuigen nog als afzonderlijke functies zien.’