Groen is eng

Eigenlijk wilde stedenbouwer Siegfried Nassuth een dicht bos in de Bijlmer aanleggen, met open plekken voor de flats, want zo had hij het gezien in het Engelse Rohampton. Maar Hans Laumanns van de Dienst der Publieke Werken stelde zich te weer, hij wilde meer openheid omdat hij het als zijn taak zag ‘de open ruimten zo bruikbaar mogelijk te maken en het gebruik ervan te stimuleren.’
De inrichting van het maaiveld werd rationeel aangepakt: zo kwam er voor elke 102 woningen een peuterspeelplaats, voor elke 275 woningen een speelveldje en voor elke 344 woningen een waterspeelplaats. Tegelijk streefde Laumanns naar flexibiliteit: de bewoners moesten de mogelijkheid krijgen om bomen door gazon te vervangen en omgekeerd. ‘Er blijft ruimte voor kommentaar!’ benadrukte hij in 1971.
Uiteindelijk werden er 40 duizend bomen geplant, een derde van het aantal dat Amsterdam toen, afgezien van het Amsterdamse Bos, reeds had. De bomen ­ een mix van 65 procent zomereiken, 17,5 procent elzen en 17,5 procent ‘vulhout’ – was niet alleen bedoeld als lust voor het oog, maar moest ook de wind optillen en ‘hem niet de kans geven neer te slaan’. Nauwkeurig windonderzoek was in die tijd nog niet mogelijk, dus baseerde Laumanns zich op een algemene stellingen die het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium had geformuleerd. Bij de Gooiseweg plantte hij groenstroken aan omdat die het geluid beter zouden absorberen dan een homogene plantenmassa.
Doordat Laumanns de bomen dicht op elkaar liet planten, ontstond al snel een ‘groene oase’ tussen de flats. Veel bewoners vonden het eerder een ondoordringbare jungle met alle sociale onveiligheid vandien en dus werden de bossen en bosschages overal uitgedund en teruggesnoeid. Deze hang naar transparantie veranderde de Bijlmer in een landschapspark met heldere lijnen. Het taboe op ‘het gestroomlijnde plantsoen’ uit de begintijd was gesneuveld.
De angst voor oncontroleerbaar groen komt treffend tot uitdrukking aan de voet van de Dolingadreef. Naast de gesloopte flat Daalwijk werden containers van Het Stekje neergezet, een van de drie gebruikersruimtes van de Bijlmer. Daar kwamen dealers op af, die rondhingen bij de drie bomen naast de opvang. Het lukt de politie niet om hen weg te krijgen, dus liet het stadsdeelbestuur een hek om de bomen zetten. Sindsdien heeft een van de dealers zijn intrek genomen in Het Stekje.