Vlak voor het begin van de christelijke jaartelling werd hier de Romeinse heirbaan van Keulen naar Boulogne-sur-Mer aangelegd, mogelijk is de weg zelfs al ouder en dateert hij uit de Keltische tijd. Via Belgica wordt de weg sinds kort genoemd, dat bekt beter dan Via Vipsania, wat waarschijnlijk de correcte naam was. Mensen ter plekke kennen hem gewoon als Groenstraat, want zo heet het lintdorp dat aan weerszijden van de weg ontstond. Pas een eeuw geleden, toen Waubach een woonwijk voor mijnwerkers bouwde, groeiden de twee aan elkaar vast, een halve eeuw later werden ze samen onderdeel van de gemeente Landgraaf.
Het eigene is diepgeworteld in het gehucht Groenstraat, dat zelfs een eigen dieventaaltje heeft, compleet met woordenboek, het Groenstraat-Bargoens, en waar jongeren elk jaar in mei een dennenboom verstoppen. Dat doen ze sinds 1957, toen de Mei-Jongens werden opgericht, maar de meiboom was al bij de Kelten een bekend vruchtbaarheidssymbool.
Acht jonge mannen en een jonge vrouw zitten op een woensdagavond bij elkaar in een zaaltje van ’t Ströatje. Ze zijn tussen de 15 en 26 jaar oud en studeren in Sittard, Heerlen, vlak over de grens in België en een zelfs in het verre Arnhem, maar ze wonen bijna allemaal nog bij hun ouders in Groenstraat en zijn lid van de Mei-Jongens. Nou ja, de jonge vrouw is lid van de Mei-Meisjes, een ondervereniging.
Het is nog iets meer dan twee maanden voor het hoogtepunt van het jaar, de week in mei waarin ze een dennenboom verstoppen in het landelijk gebied tussen Landgraaf, Kerkrade en de Duitse grens. Stel je overigens geen klein boompje voor, er zijn een man of tien nodig om de van zijtakken gestripte boom te verplaatsen, er was ooit zelfs een exemplaar van twintig meter. Vier groepen gaan op zoek naar de boom, als die gevonden is, begint het spel van verstoppen en zoeken opnieuw. De hoofdprijs is gratis drank tijdens het dorpsfeest dat de Mei-Jongens aansluitend organiseren op het dorpsplein, bij de kleine Mariakapel.
Dertig leden telt de vereniging en nog eens ruim honderd mensen zijn lid van de verschillende zoekgroepen. Dat is veel op een gehucht van duizend mensen, dat bovendien ook nog een fanfare, drie koren, een accordeonvereniging, een carnavalsvereniging, een katholieke ouderenbond en meer heeft. En opvallender nog: de vereniging groeit. Waarom? Ze halen hun schouders op, de Mei-Jongens zijn een hechte club, daar wil je gewoon bij horen, simpel zat.
Neem de huidige Mei-Koning, die opgroeide in Arnhem omdat zijn ouders daarheen waren getrokken; toen die terugverhuisden naar een dorp vlakbij wilde hij natuurlijk bij de Mei-Jongens. Hij vroeg en kreeg als niet-Groenstrater ontheffing om lid te worden. Als hij klaar is met zijn studie, komt hij hier ook wonen, zeker weten.
Hoewel het jaar draait om de maand mei, zijn er het hele jaar bijenkomsten en activiteiten, van de nieuwjaarsborrel en het carnaval tot de uitstapjes in november. Je bent onderdeel van de gemeenschap, zeggen ze, je zorgt voor elkaar en voor het dorp. De Mariakapel hebben ze bijvoorbeeld opgeknapt, maar ze helpen ook bij het afzetten van de weg als er een processie is, dat vinden ze vanzelfsprekend.
Epicentrum van het verenigingsleven is gemeenschapshuis annex zalencentrum ’t Ströatje, in het hart van het gehucht. Hier vergaderen ze, hier drinken ze in, hier drinken ze uit. In 2021 stopten de toenmalige exploitanten van ’t Ströatje ermee, de verenigingen dreigden te moet verkassen naar een gemeentelijke locatie elders in Landgraaf. Het gehucht was in rep en roer, en wist het echtpaar van het tweehonderd meter verder gelegen café de Koetsch zo ver te krijgen dat ze de exploitatie van ’t Ströatje overnamen. En nu draait het zalencentrum weer als kloppend sociaal hart, zonder een cent subsidie.
Quotes Mei-Jongens
‘Niet iedereen snapt de traditie en heeft het dan over het opzetten van die boom.’
‘Ongeveer 2,5 meter van de top van de boom dient zichtbaar te blijven.’
‘Al op jonge leeftijd wil je erbij horen als je in Groenstraat woont, je kan niet wachten om mee te doen.’
‘Het is meer een levensstijl dan een vereniging.’
‘De hoofdzaak is de gemeenschapszin, het continueren van de tradities uit Groenstraat’
‘Zonder stamlokaal ‘t Ströatje is het verenigingsleven van Groenstraat niet mogelijk.’
‘Ik kon het huis alleen kopen omdat de verkopende partij het me gunde – de verkoper had een hogere prijskunnen krijgen.’
‘Ze moeten je of ze moeten je niet als je import bent. Dit hangt samen met de rol die je inneemt in de gemeenschap.’
‘De grens is niet belangrijk – als wij dialect spreken en de mensen aan de andere kant van de grens ook, dan verstaan we elkaar.’
‘Je wordt volwassen binnen de Mei-Jongens, daar leer je verantwoordelijk te zijn voor het dorp’
‘’s Avonds een man, ’s ochtends een man.’
Plaats
Groenstraat (Limburg)
Ontwerpteam
Paul Hoppe Architect – Paul Hoppe
