Een driedimensionale film die je heel Nederland laat zien, voelen en zelfs ruiken – dat is het idee achter Holland Experience. Maar deze toeristenattractie is ook een slimme demonstratie van de Hollandse koopmansgeest.
Voor alle duidelijkheid: ik heb niets tegen toeristische attracties, integendeel, ze zijn een zegen voor ons land. Attracties zorgen dat de zwermen toeristen netjes bij elkaar blijven op gebaande paden. Want stel je voor dat ze allemaal individueel op jacht zouden gaan naar een authentieke ervaring: Nederland zou bezwijken onder de ontketende stormloop.
Het idee achter Holland Experience is dan ook vaderlandslievend: een driedimensionale film laat je in 28 minuten heel Nederland zien, voelen en zelfs ruiken. Eigenlijk zou je zo’n attractie op Schiphol moeten plaatsen, of op een goed bereikbare locatie aan de snelweg, maar het werd de Amsterdamse Jodenbreestraat. Ook niet slecht gekozen, want nu zit het naast het Rembrandthuis waar veel toeristen toch al heen willen. Er is zelfs een binnendoorgang gemaakt.
Toen ik voor acht euro een kaartje kocht – het 382.622-ste kaartje om precies te zijn – was ik dus ook verwachtingsvol gestemd, net zo verwachtingsvol als het gepensioneerde Brabantse echtpaar en de twee spaanstalige lesbiennes die met mij plaatsnamen in de vliegtuigstoelen. Het podium onder ons begon te horten en te stoten, uit het plafond klapte een landingsgestel neer, er werd rook de zaal in geblazen en door de uitgereikte brilletjes zagen we de landingsbaan van Schiphol in drie dimensies op ons afkomen. Aha, we begonnen onze reis door Nederland tegen de onderkant van een vliegtuig geplakt.
Later in de film botsten we in de Amsterdamse grachten tegen kademuren waarbij het podium even slagzij maakte, roetsjten we langs de kabels van de brug bij Zaltbommel en maakten we een looping tussen de kranen van de Rotterdamse havens. Meeuwen vlogen de zaal in, we kregen een voetbal recht op ons afgeschoten en een oldtimer reed op de snelweg tegen het verkeer in. Bij de visafslag roken we een merkwaardige wierooklucht en bij een dijkdoorbraak werd tachtigduizend liter water de zaal in gepompt.
Dat klinkt allemaal heel spectaculair, maar voor de moderne mens die gewend is aan computeranimaties en special effects is het een ronduit knullige vertoning. ‘Ik schrik niet van zo’n bal die op me afkomt’, zegt de 62-jarige mevrouw Lommers na afloop, ‘in de Beekse Bergen hebben ze ook zo’n soort film. ’ Maar klagen willen zij en haar man niet, ze hebben de kaartjes tenslotte gekregen van de ANWB omdat ze 25 jaar lid zijn en vandaag mochten ze bovendien vrij reizen op hun seniorenpas. Eén ding moet haar wel van het hart, dat Brabant en Limburg er zo bekaaid af komen in de film. ‘Alleen Arjan van Dijk zit bij ons in Brabant, in Geertruidenberg.’
De naam Arjan van Dijk had ik al prominent in beeld gezien, maar dat deed geen enkele bel rinkelen. Het blijkt een ‘fullservice evenementenorganisatie’ te zijn en tevens een van de sponsors van de film. Ik bestudeer het foldertje van Holland Experience, en nu begrijp ik pas dat ik me vergiste toen ik dacht dat de film geen enkele verhaallijn heeft. Het blijkt eenvoudig een rondgang langs de 21 sponsors: je ziet een prominente Unox-rookworst in beeld, de achtbaan van Six Flags, de zeventiende-eeuwse meesters van het Rijksmuseum, een oldtimer van het Nationaal Automobielmuseum. Holland Experience doet zijn naam eer aan: hier ervaar je het vernuft van de Hollandse koopmansgeest.
Maar het Amsterdamse gemeentevervoerbedrijf dan? O ja, om hen te plezieren is de tocht over de metrolijn opgenomen. En United Fish Auctions werd tevreden gesteld met beelden van de visafslag en haringhappers. Alleen bij het ministerie van Buitenlandse Zaken kan ik me als sponsor niets voorstellen. Tot ik me de beelden van het schilderij van een zeeslag herinner, waar tussen de driemasters ineens grommende gevechtshelicopters opdoken. Dit moet een verborgen boodschap aan Saddam Hoessein zijn. Niet dat we hem zullen aanvallen, maar dat we bereid zijn om oorlogsmaterieel te verkopen aan vriend en vijand. Net als in de tachtigjarige oorlog.