Wie over de A1 rijdt kan de reclamemast bij afslag Apeldoorn-Zuid met geen mogelijkheid missen. En precies dat is de bedoeling van Henk Koning, eigenaar van de mast, tevens franchisenemer van het McDonald’s filiaal aan deze afslag en vijf andere filialen.
Vroeger had Koning hier een klassieke mast met een M in top om automobilisten te lokken, maar die stond aan de binnenzijde van de wijde bocht waarmee de A1 Apeldoorn aan de zuidkant omgordt. Koning was ontevreden over die plek: zijn mast viel weg achter de bomen, dus stapte hij acht jaar geleden naar het gemeentebestuur of hij geen mast aan de buitenzijde kon krijgen. Het bestuur wilde wel meewerken, maar stelde als voorwaarde dat de mast een architectonische meerwaarde zou krijgen. Waarop Koning zei: ‘Die kan ik met een M alleen niet terugverdienen, dan moet er ook reclame van anderen op mogen.’
Koning schakelde een bekende Apeldoornse architect in, Lars Courage – ook al iemand met een markante naam. Courage, die een voorliefde heeft voor staal, begon te schetsen aan een landmark, maar het toenmalige gemeentebestuur gaf weinig sjoege. Koning: ‘Ze praatten met meel in hun mond, omdat ze niet wisten wat ze ermee aan moesten.’ Dat veranderde toen er op 17 mei 2018 een nieuw college van B en W aantrad, dat de elfde stad van Nederland op de kaart wilde zetten. Plots was er alle medewerking: een week later lag er een Gebiedsgericht welstandsbeleid/beeldkwaliteitsplan voor de “Verwijsmast A1”.
Enthousiasme voert de boventoon in de nota: de nieuwe mast zal niet alleen zorgen dat McDonald’s ‘geen omzet hoeft te missen’, maar zal ‘ook andere bedrijven op Kayersmolen de mogelijkheid geven om zich te presenteren’. Kayersmolen, dat is het bedrijventerrein aan de binnenzijde van de snelweg, waar ook de McDonald’s ligt, maar lokale ondernemers zullen in de praktijk nauwelijks gebruikmaken van de mast: de exploitatie komt in handen van Ocean Outdoor, dat vooral op landelijke campagnes mikt.
Ook een volgend argument uit de welstandsnota blijkt achteraf nogal vergezocht: de mast moet tevens het uithangbord worden van de Cleantech Regio, een samenwerkingsverband voor energietransitie en circulariteit waarvan Apeldoorn deel uitmaakt. Koning vindt het prima: McDonald’s werkt sowieso met groene stroom. Maar zo simpel is het niet: het gaat om beeldvorming, dus eist de gemeente dat er een veld met zonnecollectoren naast de mast komt te liggen. Het is dit groene argument dat de weifelende gemeenteraad uiteindelijk over de streept trekt, maar helaas vindt de CKR, de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit, zo’n zonneakker een nodeloze aantasting van het groene buitengebied, dus wordt uiteindelijk besloten dat de collectoren mogen worden ‘verkruimeld’ over de wijde omgeving.
Wat wel als een paal boven water staat – en waarvan ook niet zal worden afgeweken – is de eis dat het een bijzondere mast moet worden. Het beeldkwaliteitsplan wil ‘een icoon of “follie” die […] er anders uitziet dan de andere masten langs de snelweg’. Of het ontwerp aan die eis voldoet, zal worden beoordeeld door de CKR, die begin 2017 nog haar zorgen uitsprak over de komst van de paal: de commissie vond plaatsing in de buitenbocht namelijk ‘ruimtelijk onlogisch’. ‘Onder ons gezegd: je wordt meegenomen in een proces,’ zegt Geert-Jan Jonkhout, adviseur Omgevingskwaliteit van de CKR en zelf opgeleid als architect.
Met het ontwerp van Courage, dat verwijst naar het blaadje van het gemeentelogo, heeft de CKR op zich niet zo’n moeite. Maar dan komt de constructeur met een vervelende boodschap: het asymmetrisch ontwerp, dat suggereert dat de mast naar voren wil springen, vergt een enorme fundering. Toevoeging van een hulppootje zou een half miljoen euro goedkoper zijn. Jammer alleen dat het hele ontwerp daarmee onderuit wordt gehaald. Jonkhout: ‘Als commissie zit je in een krachtenveld, het was helder dat het nieuwe B en W dit feestje niet ging verstoren.’ Bij wijze van compromis wordt het hulpstuk van roestvrijstaal gemaakt, dat zou minder in het oog springen. Maar dat is wel erg optimistisch gedacht: het lijkt nu meer of de koning met een stok door het leven moet.
Het ambitieuze gemeentebestuur heeft de smaak te pakken en wil nu een meervoudige onderhandse aanbesteding voor een volgende mast, bij afslag Apeldoorn-Noord. Ook daar zit een filiaal van Henk Koning. Hij heeft er zin in: ‘Maar als die mast ook een iconisch karakter moet krijgen, dan haak ik af, ik ga er niet krom voor liggen.’
Factsheet
- Hoogte: 50 meter
- Bouwjaar: 2019
- Led/analoog: tweezijdig led
- Frequentie: in het bestemmingsplan is op advies van Goudappel Coffeng vastgelegd dat de boodschappen minimaal 10 seconden moeten blijven staan, maar in de praktijk wisselen ze om de 6 seconden
- Grondeigenaar: gemeente Apeldoorn
- Vergunning mast: Henk Koning
- Exploitant: Ocean Outdoor
- Aantal passanten per dag: 73.200
- Opbrengsten gemeente: 30.000 euro per jaar