De boodschap rukt op in het publiek domein: reclamemakers, kunstenaars en voorlichters proberen de aandacht van de burger te vangen.
Eén jaar kregen de ‘signaalpalen’ van Team Alert, daarna zouden de silhouetten van jeugdige verkeersdoden geen opvoedend effect meer hebben. Twee jaar later staan overal in Nederland op de plaatsen van dodelijke ongevallen nog borden met de datum van het ongeluk en de leeftijd van het slachtoffer. Huub Nelis, directeur van het communicatiebureau dat de jongerenactie indertijd begeleidde, denkt dat er van de oorspronkelijke 250 borden nog zo’n veertig à vijftig overeind staan. Een flink aantal als je bedenkt dat het een ‘guerilla-actie’ was. Overigens is deze manier van voorlichten onder deskundigen omstreden: schokeffecten zijn snel uitgewerkt. Bovendien jaag je er eerder de ouders de stuipen mee op het lijf dan de jongeren voor wie de campagne bedoeld is.
Tegenover het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat de groep jongeren van Team Alert aan het werk zette, staat in ieder geval geen bord meer. Minister De Boer liet het silhouet – waarop de datum en de leeftijd waren vervangen door de tekst Hoeveel nog? – direct na zijn aantreden weghalen. Te sinister vond hij het, en bovendien was het een signaal aan zijn voorganger Netelenbos en wilde hij met een schone lei beginnen.
Op lokaal niveau blijkt zo’n schone lei veel moeilijker te realiseren. Veel voorlichtingsborden groeiden uit tot een combinatie van rouwmonument en aanklacht tegen ‘de verantwoordelijken’. En zo’n strijdpaal pak je nabestaanden niet zo maar af. ”We zullen nooit rusten voor de dader de straf krijgt die hij verdient’, staat in een van de krantenknipsels bij het silhouet van de 16-jarige jongen die dodelijk verongelukte op het fietspad van Amsterdam-Noord naar Landsmeer, aan de voet van de A10. ‘Ik blijf strijden voor Danny, tot aan mijn dood’, zegt de moeder in een ander artikel.
Een bizar ongeluk moet het geweest zijn: de jongen reed in de schemering met zijn brommer op het fietspad, waar hij niet mocht rijden, en werd geschept door een bestelbusje op het Pieter Weespad, een weggetje dat alleen openstaat voor lokaal verkeer. De auto kan niet harder dan stapvoets hebben gereden: hij kwam van de steile houten brug vlak voor de kruising. Wat de oorzaak ook was, aan de snelheid van het busje kan het in ieder geval niet gelegen hebben.
Toch vroegen de ouders, die inmiddels uit elkaar zijn omdat ‘hun huwelijk niet bestand was tegen het verlies van Danny’, aan passanten of ze de voorrangssituatie ter plekke duidelijk vonden en zie daar: 91 van de 94 geënquêteerden ‘schatten de situatie verkeerd in’. Wie zal tegen ouders zeggen dat hun overleden zoon waarschijnlijk zelf schuld was? Waterschap De Waterlanden, de wegbeheerder ter plaatse, liet onderzoeken of er geen verhoogd plateau op het kruispunt moest komen om te zorgen dat het ‘wegbeeld ter plekke verandert’. Aanvankelijk liet een woordvoerder weten dat aanleg van zo’n plateau onwaarschijnlijk was, want dan zou je dat op alle fietspaden in de polder moeten doen. Maar vorige week ging het Dagelijks Bestuur door de bocht. Heemraad Gerrit Heida geeft toe dat emoties daarbij een rol hebben gespeeld. Maar dat levert volgens hem alleen maar een winwinsituatie op: de ouders hebben wat bereikt en de veiligheid is ermee gediend. Dat laatste is maar de vraag, kun je in navolging van ‘zinloos geweld’ ook spreken van ‘zinloze veiligheidsmaatregelen’? Bij de aanleg van het plateau zal het silhouet verdwijnen. ‘Maar niet dan nadat overleg met de ouders is gevoerd’, zegt Heida. Bovendien krijgen zij de gelegenheid om ‘op andere wijze een blijvend monument op te richten’, het waterschap heeft daarvoor zo juist richtlijnen opgesteld. Met nadruk richtlijnen en geen afdwingbare maatregelen, ‘dat kun je niet maken in zo’n gevoelige omstandigheden’. De openbare ruimte als individuele rouwplaats, hadden we daarvoor geen begraafplaatsen
Strijdpaal
Veel voorlichtingsborden groeiden uit tot een combinatie van rouwmonument en aanklacht tegen 'de verantwoordelijken'. En zo'n strijdpaal pak je nabestaanden niet zo maar af. ''We zullen nooit rusten voor de dader de straf krijgt die hij verdient.'